Куклы-зерновушки
Птушка-радасць
Гандлярка
На шчасце
Дзеука-баба
Багатуха
Лялька Дзесяцiручка
Радунiца
Беларускія народныя гульні
История белорусских народных игр органически связана с историей народа, его трудом, бытом, верованиями и обычаями. Известно более 400 белорусских народных игр. В своей совокупности они синтезируют элементы фольклора, народного театра, трудового и воинского искусства.
Справедливо известное изречение: если вы хотите узнать душу народа, приглядитесь, как и чем играют его дети. Игра сопровождает человека с колыбели. Ученые давно заметили, что именно детские игры помогают зримо представить седую старину. Многое из того, что было характерно для быта, с веками исчезло, но кое-что сохранилось лишь в детских играх.
Игры издавна служили средством самопознания, здесь проявляли свои лучшие качества: доброту, благородство, взаимовыручку, самопожертвование ради других. Нет нужды доказывать, что народные игры с давних пор были не просто развлечением, но и обучением, воспитанием, психологической разгрузкой, а на празднествах и гуляньях непременно входили в «культурную программу». Часто они сопровождались присловьями, прибаутками, напевками, речевками. Сейчас многие не знают, что из себя представляет культура нашей страны, а ведь это наша история, наше прошлое, наши предки и всё потому, что не владеют информацией о том, где можно заниматься народным творчеством.
Среди народных игр можно выделить; подвижные игры, музыкальные, обрядовые, игры-хороводы и другие.
Организация игр несложна, и, как правило, для них не требуется специальных площадок.
ГУЛЬНІ-КАРАГОДЫ
Заінька
Задача: развіваць увагу, спрыт, каардынацыю рухаў, хуткасць рэакцыі.
Aпicaннe гульні: дзеці бяруцца за pyкi i ўтвараюць круг. У сярэдзіне — 3aiнькa. Усе спяваюць:
Заінька бялюсенькі,
Заінька шарусенькі!
Праскачы ў дзірачку
Ды не пaбi спіначку!
На гэтыя словы зайчык імкнецца выскачыць з круга, але дзеці не пускаюць i хутка прысядаюць, як толькі ён набліжаецца да каго-небудзь з ix.
Пасля гэтага дзещ спяваюць далей:
Заінька, павярніся,
Шэранькі, павярніся
Tyпнi ножкай, паскачы
Ды ў далоні запляшчы!
Пры заканчэнні пecнi ўсе павінны запляскаць у далоні. Гэтым момантам карыстаецца зайка: ён хапае каго-небудзь з дзяцей i хутка становіцца на яго месца. Той, хто застаўся без месца, павінен выконваць ролю зaiнькi:
Правілы гульні: пры набліжэнні зaiнькi iгpaкi павінны хутка ўзяцца за рукі, калі яны не паспеюць зрабіць гэтага, той, да каго дакрануўся зайчык, займае яго месца.
------------------------------------------------------------
Іванка
Задачы: развіваць узгодненасць рухаў, выхоўваць пачуццё калектывізму.
Апісанне гульні: з ліку тых, хто гуляе, выбіраюць дзяўчынку Марыльку. Яна з хустачкай у руцэ становщца ў сярэдзшу круга. Дзеці, узяўшыся за рукі, ідуць па кругу i спяваюць:
А дзе той Іванка, (3 разы)
Што ўстае спазаранку.
ЁН спрытны, працавіты
Танцуе, пяе i ў вучобе не адстае.
Іванка, выбежы, свой спрыт накажы.
Дзяучынка Марылька ходзіць па кругу, шукае Іванку. Пасля таго як дзеці закончылі спяваць, яна спыняецца ка¬ля хлопчыка i запрашае яго выйсці ў круг. Хлопчык Іванка са словамі «гоп-гоп-гоп» выбягае на сярэдзіну круга прыгаворваючы:
Як тупну нагой, да прытупну другой (тупае нагамі)
Кругом пакружуся (кружыцца)
Усім людзям пакажуся (выконвае танцавальныя pyxi).
Марылька танцуе вакол Іванкі i махае хустачкай. Дзеці дружна пляскаюць у далоні i прыгаворваюць:
Танцуй, танцуй, Іванка, хоць да ранку,
Толькі Марыльку з сабой забяры.
Іванка бярэ Марыльку за руку, вядзе яе на свае месца ў крузе.
Затым выбіраецца другая дзяўчынка Марылька i гульня працягваецца.
Правілы гульні: дзеці павінны выконваць танцавальныя pyxi, узгадняючы ix са словамі песні.
Макі-макавачкі
Задача: пазнаёміць дзяцей з pyxaмi, якія паказваюць працоўную дзейнасць людзей; выхоўваць працавітасць.
Aпicaннe гульні: дзеці становяцца ў круг, па лічылцы выбіраюць гаспадара, які заходзіць у сярэдзіну круга.
Карагод спявае песню:
Ой на гары мак, мак
На даліне так, так.
Макі-макі, маковачкі!
Залатыя галовачкі!
Праспявалі гэту песню, спыніліся I пытаюцца ў гаспадара:
- Ці паспеў мак?
Гаспадар робіць выгляд, што арэ зямлю, i адказвае:
— Не паспеў. Толькі зямлю пад мак узорваю.
- Карагод зноу ідзе з песняй:
Ой на гары мак, мак
На даліне так, так.
Макі-маковачкі, маковачкі,
Залатыя галовачкі!
Праспявалі, спыніліся i пытаюцца:
— Цi паспеў мак?
Гаспадар робіць выгляд, што сее мак, i адказвае:
— Толькі сею!
Абышоў яго карагод з песням i пытаецца зноў:
— Hi ўзышоў мак?
Гаспадар адказвае:
- Толькі што ўзышоў — вось такі!—i паказвае рукой, які вырас мак над зямлёй.
Наступны раз у яго запытваюць:
— Цi зацвіў мак? Гаспадар адказвае:
— Зацвіў,— i, растапырыўшы пальцы, iмiтye iмi кветку маку.
Потым карагод пытаецца:
— Цi адцвіў мак?
Гаспадар паказвае рукамі, як ападаюць пялёстачкі ма¬ку, i адказвае:
- Адцвіў!
Пасля пecнi — новае пытанне:
— Цi паспеў мак?
Калі гаспадар скажа: «Паспеў», усе зноў спяваюць песню:
Ой на гары мак, мак
На даліне так, так.
Макі-макі, маковачкі,
Залатыя галовачкі!
Будзем трэсці мак!
Будзем трэсці так!
Карагод пры гэтых словах падыходзщь да гаспадара, а той iмкнецца выбегчы з круга i ўцячы ад дзяцей. Дзеці яго ловяць.
Правілы гульні: дзіця-гаспадар павінна выбегчы з круга i ўцячы ад дзяцей; калі гэта яму не ўдаецца зрабіць, яно выконвае заданні, якія яму называюць дзеці (паскакаць на адной пазе, прысесці на ей тры разы)
----------------------------------------------------------
Сонца i месяц
Задача: развіваць каардынацыю i ўзгодненасць рухаў, выхоўваць cябpoўcкiя адносіны дзяцей паміж сабой.
Aпicaннe гульні: з ліку тых, хто гуляе, дзеці выбіраюць двух важакоў, якія будуць варотамі. Выбраныя павінны адысці ўбок i ціхенька, каб іншыя ix нe пачулі, згаварыцца, хто будзе сонцам, а хто месяцам. Пасля гэтага сонца i ме¬сяц вяртаюцца на ранейшае месца. Да ix прыходу ўсе ўдзельнікі гульні павінны выстраіцца цугам: першы бярэцца рукамі ў бакі, астатнія кладуць pyкi на плечы iгpaкy, які стаіць спераду яго.
Сонца i месяц бяруцца за рукі i высока паднімаюць ix: атрымліваюцца «жывыя вароты». Дзеці адзін за адным ідуць да варотаў i з песняй праходзяць праз ix:
Горкай, горкай, горачкай
Ішоў малы Ягорачка,
Ваўкоў не баяўся,
Страхаў не пужаўся.
Горкай, горкай, горачкай
Ішоў наш Ягорачка.
Ішоу ён лугам,
Вёў дзяцей кругам.
Сонца i месяц прапускаюць ycix дзяцей, а ў апошняга ціхенька пытаюцца:
— Да каго хочаш, да сонца ці да месяца? Дзіця ціха адказвае, да каго яно жадае пайсці. I тады сонца ці месяц скажа:
— Ідзі да мяне,— i aпoшнi ў чарзе стане з боку ад таго, каго ён выбрау. Так дзеці праходзяць з песняй праз ва¬роты многа разоў. 3 кожным разам чарга робіцца ўсё меншай, а ў сонца i месяца вырастаюць «хвасты»— у аднаго карацейшы, у другога даўжэйшы. Iгpaкi стаяць каля сон¬ца i месяца або ў рад, або цугам—адзін за адным. Нарэшце ад доўгай чapгi застаецца адзін iгpoк. Сонца i месяц спыняюць яго i пытаюцца, да каго ён хоча ісці. Гэты апошні iгpoк таксама ідзе або да сонца, або да месяца.
Пасля гэтага пачынаюць падлічваць: да каго перайшло больш ігракоў — да сонца ці да месяца.
Калі ў сонца больш дзяцей, яны ўсе, разам з сонцам, гавораць:
— Сонца грэе, да яго ўсе ідуць, а месяц халодны, да яго iсцi не хочуць.
А калі ў месяца больш дзяцей, то яны гавораць:
— Сонца пячэ i паліць, да яго не хочуць icці. Месяц-ясны, ноччу свеціць, да яго ўсе ідуць!
Пасля гэтага дзеці-сонцы утвараюць вялікі круг i загадваюць заданні дзецям-месяцам, i наадварот.
Правілы гульні: праходзячы праз вароты, дзеці дзеляцца на дзве каманды; у канцы гульні ўсе яны танцуюць разам.
------------------------------------------------------------
Курнаціна
Задача: развіваць спрыт і дакладнасць рухаў, узгодненасць дзеянняў, увагу.
Aпicaнне гульні: усе, хто гуляе, становяцца ў рад адзін за адным. Той, хто стаіць спераду, лічыцца важаком. Дзеці дробным крокам рухаюцца ўперад i спяваюць:
Вышай, ніжай, Курнаціца,
Набок шапка-вушаціна.
Важак аддае загад: «Шапку набок!»— i ссоувае сваю шапку набок. Дзеці, гледзячы на важака, ссоўваюць свае шапкі набок, а дзяучынкі хусткі. Хто не выканае загад, ці выканае яго не дакладна, плацяць фант важаку. Пасля гэ-тага дзеці рухаюцца далей, а важак аддае новы загад: «Легчы на бок!» «Падняць pyкi угору!». У канцы гульні дзеці выкупліваюць фанты (спяваюць, танцуюць, выконваюць разнастайныя pyxi).
Правілы гульні: Курнаціна павінен загадваць заданні, якія патрабуюць ад дзяцей спрыту, хуткасці, каардынацыі рухаў.
----------------------------------------------------------
Маўчанка
Задача: развіваць уменне валодаць сабой, выхоўваць вытрымку.
Апісанне гульні: дзеці прыгаворваюць:
Пярвенчыкі, чарвенчыкі,
Зазвінелі бубенчыкі
Па свежай расе,
Па чужой паласе,
Там, кубкі, арэшкі,
Цукеркі, мядок,
— Маучок!
На апошняе слова «Маўчок!» усе павінны замаўчаць. Калі хто-небудзь не вытрымае, засмяецца ці вымавіць хоць слова, ён плаціць «штраф». Напрыклад, яму загадаюць праскакаць на адной назе да адзначанага месца, некалькі разоў прысесці, праспяваць, загадаць yciм загадку.
Правілы гульні: дзеці павінны маўчаць да таго часу, пакуль хто-небудзь не парушыць правілы, але не больш адной мінуты.
-----------------------------------------------------------
Адгадай, чый галасок
Задача: развіваць увагу на слых, памяць.
Aпicaннe гульні: дзеці ўтвараюць круг. Адзін з iгpaкoў становіцца пасярэдзше яго i закрывае вочы. Дзеці гавораць:
Сталі у круг, i — раз! два! тры!
Павярнуліся, сябры!
На апошнія словы ўсе паварочваюцца вакол сябе i спя¬ваюць:
А як скажам — скок, скок, скок...
Словы «скок, скок, скок»— спявае ці гаворыць той, каму загадзя прапанаваў выхавальнік.
Адгадай, чый галасок?
Гэтыя словы спяваюць усе дзеці.
Дзіця, што стаіць у цэнтры з закрытымі вачамі, павінна адгадаць, хто праспяваў словы «скок, скок, скок». Той, каго пазналі, ідзе на сярэдзіну круга.
Правілы гульні: дзіця не мае права адкрываць вочы да таго часу, пакуль не закончыцца песня. Словы «скок, скок, скок» гаворыць ці спявае iгpок, на якога пакажа выхавальнік.
ГУЛЬНІ-КАРАГОДЫ (працяг)
Грушка
Задача: удасканальваць навыкі бегу з выкрутамі, уменне хутка арыентавацца ў навакольным.
Aпicaннe гульні: дзеці ўтвараюць круг, у сярэдзіне якога знаходзіцца дзяучынка ці хлопчык. Гэта i ёсць «груш¬ка». Дзеці ідуць у карагодзе вакол гpyшкi i спяваюць:
Мы пасадзім грушку
Усе, усе,
Няхай наша грушка
Расце, расце.
Вырасці ты, грушка,
Вось такой вышыні,
Распусціся, грушка,
Вось такой шырыні.
Расці, расці, грушка,
Ды у добры час.
Патанцуй,- Марылька,
Паскачы для нас.
А ужо наша грушка
Распусцілася,
А наша Марылька
Зажурылася.
А мы тую грушку
Весяліць будзем.
I з нашай Марылькай
Скакаць будзем.
На словы «I з нашай Марылькай скакаць будзем» дзеці падыходзяць да грушкі i выконваюць разам з ей танцавальныя pyxi.
Правілы гульні: дзеці павінны выконваць танцавальныя pyxi, узгадняючы ix ca словамі песні.
-----------------------------------------------------------
Вузельчык
Задача: развіваць узгодненасць рухаў. Выхоўваць па¬чуццё калектывізму, цікавасць да народнага фальклору.
Апісанне гульні: два ўдзeльнiкi гульні трымаюць у ру¬ках паясы, утвараючы вароты ў выглядзе вялiкaгa іголкавага вушка. Астатнія ўдзельнікі становяцца ў рад, бяруцца за pyкi i, рухаючыся ўздоуж пляцоўкі, спяваюць:
Іголка — шнырала,
Увесь свет прыбрала,
Прыбрала, абшыла,
Сама голая хадзіла.
Тонкая ды долгая,
Аднавухая ды вострая.
А я тычу — натычу:
Носік стальны
Хвосцік ільняны!
Дзеці праходзяць у вароты, iмiтyючы нiткy, якую. зацягваюць у iгoлкy. Апошні ў радзе «зацягвае вузельчык»— паясамі скручвае дзяцей, якія ўтвараюць вароты, i вядзе ix за сабой, прыгаворваючы:
Хивсцік ніцяны
Цягну зa сабой.
Праз палаьнo ён праходзщь,
Канец сабе находзіць...
Правілы гульні: дзеці, якія утвараюць вароты, павінны стаяць адзш адзін каля аднаго на адлегласці нацягнутага паміж iмi пояса (1 м); aпoшнi ў радзе ігрок які зацягнуў вузельчык, не павінен хутка рухацца, каб не паваліць «зацягнутых» паясамі дзяцей.
-----------------------------------------------------------
А мы проса сеялі
Задача: удасканальваць навыкі перамяшчэння шарэнгай: выхоўваць пачуццё калектывізму, сяброўскія адносіны дзяцей паміж сабой.
Апісанне гульні: дзеці, узяушыся за pyкi, стаяць дзвюма шарэнгамі, тварам адзін да аднаго. У адной шарэнзе хлопчыкі, у другой —дзяучынкі.
Хлопчыкі шарэнгай падыходзяць да дзяўчынак i спяваюць:
— А мы проса сеялі, сеялі! (ідуць на сваё месца.)
Дзяучынкі паўтараюць гэтыя ж pyxi i таксама спяваюць:
— А мы проса вытапчам, вытапчам, вытапчам!
— Ды чым жа вам вытаптаць, вытаптаць, вытаптаць? (Ідуць i спяваюць хлопчыкі.)
— А мы коней выпусцім, выпусцім, выпусцім! (Ідуць i спяваюць дзяўчынкі.)
— А мы коней пераймём, пераймём, пераймём! (Ідуць i спяваюць хлопчыкі.)
— Ды чым жа вам пераняць, пераняць, пераняць? (Ідуць i спяваюць дзяучынкі.)
— А шаўковым повадам, повадам, повадам! (Ідуць хлопчыкі.)
— А мы коней выкупім, выкупім, выкупім! (Ідуць дзяўчынкі.)
— Ды чым жа вам выкупіць, выкупіць, выкупіць? (Ідуць хлопчыкі.)
— А мы дадзім сто рублёў, сто рублёў, сто рублёў! (Ідуць дзяўчынкі)
— Не трэба нам тысячы, тысячы, тысячы. (Ідуць хлопчыкі.)
— А мы дадзім дзеўчыну, дзеўчыну, дзеўчыну. (Ідуць дзяучынкі. Усе вяртаюцца назад. Адна дзяўчынка застаецца.)
— Вось гэта трэба нам, трэба нам, трэба намі (Хлопчыкі падыходзяць да дзяучынкі i становяцца кругам вакол яе.) Дзяўчынка танцуе, а хлопчыкі пляскаюць у далоні.
Правілы гульні: дзеці павінны рухацца роўнай шарэн¬гай; у той час, калі ідуць i спяваюць хлопчыкі, дзяўчынкі стаяць на месцы, i наадварот.
--------------------------------------------------------
Агароднік
Задача: удасканальваць навыкі хадзьбы па кругу, бег, змяняючы тэмп i напрамак. Развіваць увагу.
Aпicaннe гульні: кожны з дзяцей называе сябе якой-небудзь гароднінай: рэпай, рэдзькай, цыбуляй, морквай, радыскай i г. д. i становіцца у круг. Адзін з дзяцей выбіраецца агароднікам. Ен выходзіць на сярэдзіну круга і стукае палкай аб зямлю. У яго пытаюцца:
— Хто там?
— Агароднік! .
— За чым прыйшоў?
— За рэпай!
Пасля такога адказу ўсе вядуць карагод i спяваюць:
Зверху рэпа зялёная,
У сярэдзіне тоўстая,
К канцу вострая.
Хавае хвост пад сябе.
Хто да яе нi падыдзе,
Усялякі за вixop возьме.
Агароднік павінен адгадаць, хто з дзяцей назваў сябе рэпай. Калі ён адгадае правільна, рэпа ўцякае, інакш агароднік зловіць яе i павядзе ў свой агарод.
Правілы гульні: агароднік не павінен ведаць, якое дзіця названа рэпай, адгадваць дзіця-рэпу ён можа тры разы, калі не адгадае, агародніка мяняюць.
ГУЛЬНІ-КАРАГОДЫ
Бярозка
Задача: практыкаваць у хадзьбе па кругу, узгадняючы рух са словамі песні. Фарміраваць пачуццё калектывізму.
Aпicaннe гульні: з ліку тых, хто гуляе, выбіраецца дзяўчынка-бярозка. Дзеці ходзяць па кругу, паклаўшы хустачкi на плячо, i спяваюць.
Бярозка белая,
Макаўка зялёная,
Летам махнаценькая,
3імой сучкаваценькая,
Дзе яна стащь,
Там i шуміць.
Дзяўчынка-бярозка, што стаіць у крузе, пад песню забірае ў тых, хто гуляе, хустачкі, паднімае ix над галавой, і, калі заспяваюць:
Бярозка зялёненькая,
Вясной вясёленькая,
Сярод поля стаіць,
Лicточкамі шуміць,
Грыміць, гудзщь,
Залатым вяночкам звініць,—
бярозка iмiтye шум лістоў, рух галінак,— яна шамаціць сукенкай, махае над галавой хустачкамі. Пад прыгаворку: «А восенню кapaнi у бярозкі засынаюць, лісточкі ападаюць!»— дзяучынка-бярозка абыходзіць карагод i кожнаму на плячо кладзе яго хустачку.
Правілы гульні: хустачкі у тых, хто гуляе, павінны ляжаць свабодна, каб дзяўчынка-бярозка змагла легка ix узяць.
-----------------------------------------------------------
Лянок
Задача: практыкаваць ва уменні ўзгадняць pyxi ca словамi пecнi. Выхоўваць пачуццё калектывізму, цікавасць да народнага фальклору.
Aпicaннe гульні: з ліку тых, хто прымае удзел у гульні, выбіраецца «бабуля». Астатнія становяцца ў круг. Яны пытаюцца:
— Што ты, бабуля, нам прасці дасі? Бабуля выходзіць у цэнтр круга i адказвае:
— Старым бабулькам воўны пасмачку, А прыгожым маладзічкам белы лянок!
Пасля гэтага дзеці разам з бабуляй пачынаюць спяваць, паказваючы pyxaмi дзеянні, пра якія гаворыцца ў пecнi:
А мы сеялі, сеялі лянок,
Белы, слаўны кужалёк!
Урадзіся, наш лянок!
Урадзіся, кужалёк.
Мы лянок ipвaлi, ж а л i,
Абразалі, у полі слалі,
У снапочкі 3бipалi.
Урадзіся лянок
Белы, слаўны кужалёк.
Правілы гульні: дзеці павінны дакладна выконваць дзеянні, якія паказвае «бабуля».
----------------------------------------------------------
Пляцень
Задача: удасканальваць навыкі хадзьбы i бегу у калоне, мяняючы тэмп i напрамак. Развіваць пачуццё сяброўства.
Aпicaннe гульні: дзеці становяцца адзін за адным у рад. На увесь рад расцягваецца вяроўка, якую кожны трымае ў руцэ. Усе ідуць адзін за адным i спяваюць:
Кругом бярозанькі ідзём,
Каля яе ўсе плятнём.
Плець-плець пляцёна
Кругом ствала абвядзёна.
Уецца пляцень, пляцецца
У поле, у лес валачэцца.
Расплятайся, пляцень, распляціся,
Залаты вузельчык развяжыся.
Вядучы заблытвае карагод, пакуль не "запляце” пляцень. Расплятаюць пляцень пад прыгаворку:
Сто дашкалят
Усе у адзін рад,
Разам звязаны стаяць.
Пляцень, расплятайся,
На. бярозаньку завівайся.
Вядучы бягом вядзе за сабой дзяцей, пры гэтым ён пятляе, робіць крутыя павароты, i той, хто не устаіць на нагах i ўпадзе, выбывае з гульні.
Правілы гульні: на працягу ўсёй гульні дзеці павінны моцна трымацца за вяроўку. Калі хто-небудзь з дзяцей паваліўся, усе ўдзельнікі гульні спыняюцца.
У «Краіне казак» з'явілася «Чытанка для дзіцячага садка» . Больш за 300 казак, вершаў і апавяданняў цяпер на мабільных прыладах!
Спампаваць праграму бясплатна можна тут https://play.google.com/store/apps/details?id=org.alex73.android.dzietkam .
КНІЖНЫ КУТОЧАК
Кніжны куток створаны з мэтай азнаёміць бацькоў і
дзетак з багаццем беларускамоўнай дзіцячай
літаратуры
На дадзенайстаронцы вы зможацезнайсці і прачытацьпатрэбныя і цікавыя вам казкі, вершы, песні, загадкі, лічылкі і многаеіншае на беларускаймове
Беларускіянародныяказкі dzietki.org
Казкііншыхнародау dzietki.org
Аутарскіяказкі dzietki.org
Вершаваныяказкі dzietki.org
Вершы dzietki.org
Апавяданні dzietki.org
Песенкі dzietki.org
Загадкі dzietki.org
Лічылкі і забаулянкі dzietki.org
Традыцыі dzietki.org
Ілюстраваныятворы dzietki.org
Нашаяэнцыклапедыя dzietki.org
Архитектура Беларуси
В разнообразных стилях белорусских церквей, замков, дворцов и крепостей отражено влияние как восточной, так и западной культуры
Белорусская архитектура сквозь столетия
Несмотря на сложную историю, полную войн и разрушений, многие архитектурные ценности Беларуси сохранились. Наиболее древние сооружения в Беларуси относят к средневековью. Различные направления в искусстве и религии повлияли на формирование архитектуры Беларуси. В стране можно найти образцы романского стиля иготики, барокко и классицизма, модерна и эклектики.
Архитектура Брестской области
Брестская крепость, построенная в 30-е гг. XIX века, – основная архитектурная достопримечательность Бреста.
Кроме того, в городе много интересных памятников архитектуры, среди которых:
Среди архитектурных памятников, сохранившихся в Брестской области:
Архитектура Гомельской области
Основная достопримечательность города Гомеля – дворцово-парковый ансамбль, центром которого является дворец Румянцевых и Паскевичей, памятник архитектуры классицизма (1799–1819).
В числе сохранившихся архитектурных достопримечательностей Гомельской области:
Архитектура Гродненской области
Среди уникальных архитектурных памятников Гродно:
В Гродненской области сохранились старинные замки. Самые известные из них:
В числе культовых памятников:
Архитектура Минска и Минской области
Город Минск в годы Второй Мировой войны был разрушен практически полностью. Но и здесь сохранились и были восстановлены в послевоенный период интересные памятники архитектуры, среди которых:
Основными достопримечательностями Минской области являются архитектурные памятники Несвижа, среди которых:
В числе известных архитектурных памятников региона:
Архитектура Могилевской области
Среди сохранившихся архитектурных памятников старинного белорусского города Могилева:
Могилевской области:
Архитектура Витебской области
Церкви и костелы Витебской области представляют различные стили храмовой архитектуры. В Витебске сохранились:
В белорусском городе Полоцке сохранились древнейшие архитектурные достопримечательности:
Оригинальные памятники храмовой архитектуры Витебской области:
Беларускі народны касцюм
На тэрыторыі Беларусі даследчыкі вылучаюць больш за 30 разнавіднасцяў народнага касцюма. У розных рэгіёнах краіны ён меў свае асаблівасці. Уся Беларусь раскажа пра іх больш падрабязна.
Самабытнасць беларускага касцюма вызначаюць віртуозная распрацоўка дэталяў, кампазіцыйная завершанасць, спалучэнне дэкаратыўнасці і прадуманай практычнасці. Мастацкі вобраз касцюма ўскладнялі абавязковыя арнаментальныя ўпрыгажэнні на рукавах, вароты, фартуху, галаўныя ўборы. Беларускі строй адрозніваецца багаццем тэхнік афармлення. Гэта і вышыўка, і узорнае ткацтва, і карункі, і аплікацыя.
Найбольш раннія дакументальныя весткі аб беларускай народнай вопратцы ставяцца да XVI стагоддзя. У Статуце Літоўскага 1588 г. пералічваюцца некаторыя прадметы верхняй адзення, галаўныя ўборы.
Тканіны ствараліся з воўны, канопляў, крапівы і, вядома ж, з лёну, дзякуючы якому атрымлівалі літаральна ўсё: ад грубых шэрых мяхоў да найтонкіх беласнежных кашуль. Прывозілі ў Беларусь для вяльможаў і заморскія тканіны з Усходу і Захаду: ўзорыстыя, набіваныя, шаўковыя.
Сяляне ж абыходзіліся тканінамі ўласнай вытворчасці, балазе ў тыя часы ўмелі ткаць самыя розныя палатна з найскладанымі пляцення. Яны самі ўмелі афарбоўваць тканіны з дапамогай кары і нырак дрэў, палявых кветак, каранёў раслін, траў і ягад. У кожным рэгіёне былі свае спосабы афарбоўкі. Ужо тады ўмелі атрымліваць сіні, фіялетавы, малінавы, ярка-жоўты колеру і разнастайныя іх адценні. З прывазных фарбаў выкарыстоўваліся вытрымкі з сандала, індыга, бразільскага дрэва. Да канца XIX - пачатку XX стагоддзяў аблічча беларускага касцюма выстаяўся, склаліся ярка-выяўленыя этнічныя асаблівасці.
Адна з найважнейшых характарыстык беларускага касцюма - незвычайная ўстойлівасць традыцыі. Убіраючы ў сябе шматстайныя павевы на працягу стагоддзяў, беларускі касцюм доўгі час захоўваў нязменным крой некаторых прадметаў адзення, яе форму, асобныя атрыбуты касцюма ўзыходзяць яшчэ да паганскай даўніны, у ім захаваліся архаічныя рысы, напрыклад, старадаўні арнамент і паласаты дэкор. Тэхналогіі вырабу тканін таксама захаваліся з самых старажытных часоў.
Мужчынскі касцюм
Мужчынскі касцюм звычайна складаўся з кашулі, вышытай па каўняры і нізе, штаноў, камізэлькі, ноговіцы (пасавая адзенне). Ноговіцы (порткі) у Беларусі называліся штаны. Іх шылі з аднатоннага або пестрядевого ільнянога палатна, з зрэбнай або полусуконной тканіны, зімовыя - з цёмнага сукна (суконники). Вузкія калашыны злучалі ў верхняй частцы ромбападобнай устаўкай, спераду рабілі прарэху. Ноговіцы былі воротніковую на поясе, які зашпіляўся на калодачкі або гузік, і безворотниковые на вяровачцы. Калашыны ўнізе спадалі свабодна або абгортваюць анучамі і аборы лапцей. Кашулю насілі па-над ноговіцы і падпяразвалі. У канцы XIX стагоддзя палатняныя ноговіцы сталі ніжняй бялізнай. У XX на змену ноговіцы прыйшлі фабрычныя вырабы.
Крой адзення ў канцы XIX - пачатку XX стагоддзя не адрозніваўся асаблівай складанасцю. Апраналіся ў асноўным у белыя льняныя кашулі ў выглядзе тунікі з доўгімі рукавамі і нізкімі стаячымі каўнерыкамі. У верхніх кашулях рукавы, каўнер, а ў мужчынскіх і падол ўпрыгожваліся вышыўкай, тасьмой або вязанымі карункамі. Кашуля насілася навыпуск, падпяразвалі каляровым поясам. Кішэні адсутнічалі, іх замяняла скураная сумачка, якую насілі праз плячо або падвешвалі да скуранога пояса. Мужчынскія кашулі былі значна карацей жаночых, паколькі да іх належылі яшчэ і порткі. Тыя, хто бяднейшы, насілі звычайныя ільняныя порткі, а тыя, хто багацей - зверху яшчэ і шаўковыя. Мужчынскі аднабортны пінжак з даматканага сукна называўся бравэркой. Спераду ён меў два Прорезная і два накладных кішэні, спіна была з подрезной какетка і хлясцікам, каўнер і барты адкладным, рукаў прамой, часта ўнізе аздоблены накладкай з гузікам. У канцы XIX - пачатку XX стагоддзя бравэрку насілі заможныя сяляне, дробная шляхта. Выгляд гадовай мужчынскі камізэлькі ў канцы XIX стагоддзя - з даматканага сукна або палатна называлі камизэлькой (ад комзола).
У якасці верхняга адзення выкарыстоўваліся кажухі з аўчыны, якія ў заможных людзей зверху абшывалі дарагі тканінай і ўпрыгожваліся вышыўкай і аплікацыямі. Вельмі багатыя людзі насілі футры з меха. Таксама існавала верхняя вопратка з сукна, якая называлася па-рознаму: «епанча», «Кірэеў», «бурка», «чуючы».
Існавала вялікая разнастайнасць мужчынскіх галаўных убораў: магерка з валюшнага воўны, Брыль з саломы, узімку - футравая шапка (аблавуха). Галаўныя ўборы таксама рабілі з хатняй аўчыны карычневага, чорнага або шэрага колеру. Беларускі мужык зімой насіў аблавуху: шапку-вушанку з аўчыны або заячага, лісінага футра, пакрытую зверху цёмным сукном. Знізу прышываць чатыры «вуха», пярэдняе і задняе завязваліся зверху на верхавіне, два бакавых апускаліся або падвязваць пад падбародкам. Шапка, качанне з воўны шэрага або карычневага колеру, называлася магеркі. Летам беларускі мужык часцяком насіў Брыль - капялюш з саломы, з шырокімі палямі ў 4-10 сантыметраў, вышынёй прыкладна сантыметраў у 10. На Палессі вакол тульи павязвалі узорчатыя тасьму, плеценую з чорнага конскага воласа і суровых нітак.
З другой паловы XIX стагоддзя на Беларусі распаўсюдзіўся мужчынскі летні галаўны ўбор з лакаваным брылём - шапка. Шылі яго з чорнага сукна з шырокім каляровым аколышам.
Мужчынскi беларускi абутак рабіуся дома або шаўцамі-рамеснікамі. Археалагічныя знаходкі кажуць, што шавецкае рамяство было развіта з XI стагоддзя да XX беларусы насілі лапці, пасталы, у горадзе - скураныя боты (боты), шнуроўкі. З самага пачатку звычайнай абуткам беларускага селяніна былі лапці, - іх плялі з лыка, лазовай кары або пянькі. Для трываласці падэшву лапцей подплетали лазой, лыкам, вяровачкамі, складалі скурай. Найпростыя з беларускіх лапцей - «Шчарбакоў»: неглыбокія лёгкія, без галовак і запяток. На Палессі насілі «відушчыя лапці»: з адкрытым верхам пасярэдзіне шкарпэткі. Апраналі лапці на анучы (анучы), да нагі мацавалі пенькового, Лыкава або раменнымі аборы.
Пасталы (поршні) - старадаўняя скураная абутак, пашытыя з кавалка ялавай або свіны сырамятны скуры, боку якой адхонна выгіналіся і былі сцягнутыя уверсе лыкам, аборкай або раменьчыкам. Вельмі рэдка на паўночным захадзе Беларусі сяляне насілі драўляную абутак. Узімку звычайнай абуткам былі валёнкі, падшытыя скурай або лямцом.
У 1920-1930-я гады распаўсюдзіліся буркі зімой і летам туфлі з парусіны. Пры больш заможна сяляне маглі дазволіць сабе і скураныя туфлі або боты, аднак летам амаль усе хадзілі басанож. Але ніхто не выходзіў на вуліцу без галаўнога ўбору і без пояса, баючыся стаць пасмешышчам для ўсёй вёскі, у той час як прайсці басанож было звычайнай справай. Мужчыны насілі лапці ў якасці штодзённага адзення, скураныя пасталы, па святах апраналі боты. Найбяднейшыя пласты сялянства часам насілі лапці круглы год, уцяпляючы іх з дапамогай подкладывания саломы ўнутр і обматывая ногі палатнянымі анучамі.
Жаночы касцюм
Жаночы касцюм больш размаіты, з выяўленай нацыянальнай спецыфікай. Вылучаюцца чатыры комплексы: саспадніцай і фартухом; са спадніцай, фартухом і камізэлькай (гарсетом); са спадніцай, да якой прышыты станік- гарсэт; з андараком, фартухом, камізэлькай (гарсетом). Два першых вядомыя па ўсёй тэрыторыі Беларусі, дваапошніх — ва ўсходніх і паўночна-ўсходніх раёнах.
Кабеты паўзверх кашулі насілі андарак — гэта тры пашытыя суконныя вялікія кавалкі, зверху сабраных шнуром, якісцягваўся на стане ці пад жыватом. Андарак была ворная (адкрытая наперадзе ці ўзбоч) і зачыненая. Колеры самыярозныя, часта з арнаментам.
Было тры тыпы кашуль: з простымі плечавымі ўстаўкамі, туникообразная, з гесткай; вялікая ўвага надавалася гафтуна рукавах. Пасавае адзенне — размаітага фасону спадніцы (андарак, саян, палатняник, летнік), а таксама андаракі,фартухі. Спадніцы — чырвоныя, сіне-зялёныя, у шэра-белую клетку, з падоўжнымі і папярочнымі палосамі. Фартухіўпрыгожваліся карункамі, зморшчынамі, вышытым узорам; камізэлькі (гарсет) — гафтам, карункамі, дэкаратыўнымінашыўкамі і аплікацыямі. Жаночая камізэлька з паркалю, аксаміту ці парчы, на падкладцы, самага рознага колерубыла складнікам святочнага адзення і клікалася гарсетом. Наперадзе яна зашпілялася на гузікі, гаплікі цішнуравалася. Усе гэта ўпрыгожвалася гафтам, нашыўкамі з колеравай тасьмы. Гарсеты шыліся простага кроячы, дастану, ці падоўжаныя, з клінамі, прыталеныя.
У зімовы час кабет грэлі ваўняныя світкі, белыя і чырвоныя кажушкі. Самым папулярным зімовым адзеннем быў кажухз аўчыны. У беларусаў ён рабіўся простага крою — спінка і падлогі простыя, вялікі адкладны каўнер. Ніз і рукавыабшываліся палосай аўчыны поўсцю вонкі.
Жаночыя галаўныя ўборы мелі важнае сацыяльнае і абрадавае значэнне. Па іх выглядзе можна было вызначыцьсямейнае становішча, век кабеты, яе матэрыяльнае становішча. Галаўныя ўборы выкарыстоўваліся ў абрадах ірытуалах, прыкладам, на вяселлях дзяўчыне ўрачыста змянялі дзявоцкі ўбор на жаночы. Карэнныя адрозненні існавалі паміж жаночымі і дзявоцкімі галаўнымі ўборамі. Дзяўчыны насілі вянкі, вузкіяшматкаляровыя стужкі (зніжачка, шлячок), а кабеты хавалі валасы пад каптур, апранаючы зверху галаўны ўборручніковага тыпу, прыкладам, намитку ці хустка.
Існавала вялікая колькасць спосабаў завязвання намиток. Вясельная намитка часта захоўвалася кабетай усё жыццёі апраналася на яе пры пахаваннях. Заможныя кабеты выраблялі свае намитки з дарагога тонкага палатна іўпрыгожвалі іх карункамі, гафтам залатымі і срэбнымі ніткамі, а кабеты бяднейшага становішча скарысталітаннейшыя тканіны і прасцейшыя ўпрыгожванні, пры гэтым разнастайнасць арнаменту, зазвычай, захоўвалася.
Таксама кабеты насілі такія галаўныя ўборы, як хусткі, коптуровые (чепцовые) і рогатистые галаўныя ўборы. Кабетыў сялянскіх сем'ях найчасцей насілі лапці. У халоднае надвор'е — пастолы. Боты і чаравікі (чаравики) у вёскахапраналі толькі па святах ці ў найболей заможных сем'ях. Такі абутак часцей выраблялі адмысловыя рамеснікі назаказ.
Гарадское адзенне
Сялянская мода была досыць кансерватыўная і цвёрдае пільнавалася дзедаўскіх звычаяў, што, зрэшты, дапамагалазахаваць этнічныя традыцыі на працягу стагоддзяў. Натуральна, касцюмы гараджанаў адрозніваліся вялікайразнастайнасцю матэрыялаў і фасонаў. Большасць гарадск жыхароў насілі адзенне з ваўняных і льняных тканін,але таксама нярэдка скарысталі і прывазны матэрыял.
Узімку ўсе хадзілі або ў наплечных накідках (вилайне), або ў паўкажушках і футрах з меха авечкі, казы, мядзведзя.Заможныя гараджане дазвалялі сабе раскошу — шоўк, парча, футры з меха лісіцы, ваўка, бабра.
У дам папулярнасцю карысталіся сукенкі еўрапейскага крою — доўгія, прыталеныя, з вузкімі рукавамі, а ў якасціўпрыгожванняў — шматкаляровыя шкляныя бранзалеты, пярсцёнкі, скроневыя пярсцёнкі. Прытым у XI–XII стагоддзі ўМінску аддавалі перавагу чорныя, сінія і блакітныя колеры; модніцы з Віцебска захапляліся бранзалетамі і кольцамісмарагдава- зялёнага колеру; а ў Тураве папулярнасцю карысталіся карычневыя і фіялетавыя ўпрыгожванні.
Тыповымі гарадскімі ўпрыгожваннямі лічыліся колты. Гэта скроневыя ўпрыгожванні — пустыя вырабы ў выглядзе колаці зоркі, унутр якіх укладаўся кавалачак тканіны, змочаны араматычнымі масламі. У XVIII стагоддзі ў моду ўваходзяцьзавушніцы ў выглядзе пытання з нанізанымі на іх шклянымі пацеркамі. У той час таксама многія насілі на грудзях ціна поясе маленькія абразы і крыжыкі ў апраўленні срэбра ці золата.
Ужо тады ўпарадкаванасць гарадоў дазваляла насіць модны скураны абутак, фасоны якой, дарэчы, вельмінапамінаюць сучасную моладзевую моду. Туфлі былі нават ажурныя і вышытыя. Апроч гэтага, узімку насілі паўбоцікі іботы на падэшве. У кабет былі папулярныя хітоны ярка-блакітнага ці чырвонага колеру, падол якога частаўпрыгожваўся залатой тасьмой, махрамі з жэмчугу і каштоўнымі камянямі. Па над апраналася кароткае адзенне зшырокімі рукавамі, якое падвязвалася доўгім, пышна вышываным поясам. І яшчэ зверху апраналася накідка, падбітая мехам.
Адзенне для шляхты, прытым не толькі святочная, гафтавалася залатымі ці срэбнымі ніткамі і пацеркамі. Многіяшляхетныя людзі насілі багатыя плашчы з чароўнымі назвамі: корзна (княска-баярскі плашч), приволока (кароткіплашч з парчы), витола (безрукаўны плашч з каптуром), луда (плашч з яркай, вышыванай золатам парчы). Зімоваеадзенне было досыць дарогай — футры з меха рысі, бабра, вавёркі, расамахі, лісіцы, собаля, абцягнутыя зверхувышытай шаўковай тканінай і ўпрыгожаныя гарнастаевымі скуркамі.
Жупан у XVI–XIX стагоддзі насілі беларуская шляхта і мяшчане. Шыўся ён з сіняга і шэрага сукна. Двухбортны,простага кроячы, спінка прыталеная, з бакоў падсабраныя кліны, пярэднія гладкія падлогі зашпіляліся ўзбоч на двагузікі. Вялікі адкладны каўнер і закаўрашы былі з чырвонага атласу, аксаміту ці меха. На жупан звычайна апраналікунтуш. Быў ён доўгім, ніжэй кален, насілі яго расшпіленым, каб быў бачны жупан. Рукавы — разрэзаныя, вольна якія звісаюць ці якія закідваюцца на плечы. Спачатку шылі яго з сукна, потым з шаўкі, часам падбіваючы мехам. Дакунтуша належыў тканы каляровы пояс.
Сярод шляхетных кабет было нямала прыхільніц заходняй моды. На гравюрах таго часу можна ўбачыць вышываныязолатам ці срэбрам сукенкі, прыталеныя, з вельмі доўгімі рукавамі, што пашыраюцца ад локця, са спадніцай іншагаколеру. Спадніца і рукавы былі плісаванымі, а каўнер і краі рукава вылучаліся выдатным рэльефным гафтам.Асабліва пышна глядзеліся ўпрыгожванні з золата, срэбра і каштоўных камянёў. Толькі вельмі шляхетныя кабетынасілі росны — скроневыя ўпрыгожванні з залатых і срэбных ланцужкоў і пласцінак. На прыналежнасць уладальнікада тытулаванага роду паказвалі круглявыя медальёны з абліччамі святых.
аўныя ўборы шляхетных кабет зваліся абрусамі ці павоями, яны шанаваліся гэтак жа высока, як і пояса.Мужчынскія ж галаўныя ўборы былі простыя. Княскі мужчынскі касцюм складаўся з вышытай кашулі белага, сіняга цічырвонага колеру, портак, пояса і каптана з дарагой тканіны. Для наведання храма ці прыёму замежных гасцей князьапранаў яшчэ больш раскошны ўбор, што складаецца з тых жа дэталяў, але ўпрыгожаных больш майстэрскім гафтамі каштоўнымі камянямі. Да гэтага дадаваліся боты з колеравай скуры, вышываныя золатам ці срэбрам, і плашч,аблямаваны мехам. Касцюм давяршала конусападобная шапка з ярка-чырвоным ці сінім верхам і футравымузлескам. Усе гэтыя ўражальныя адзенні служылі прыкметай не толькі багацця, але і высокага сацыяльнагастановішча. Нават сёння яны ўражаюць нас сваім багаццем, разнастайнасцю і тонкім мастацкім густам.
Упрыгожвання
Вясковыя ўпрыгожванні не адрозніваліся багаццем, але пры сваёй прастаце і немудрагелістасці дапаўнялі касцюм істваралі стыль, уласцівы толькі таму ці іншаму рэгіёну краіны. Гэта былі папулярныя падвескі з простых металаў,косткі, камянёў, каралі (шкляныя, бурштынавыя, каралавыя, ля заможных пластоў — часам жамчужныя, рубінавыя).Іншыя ўпрыгожванні — брошкі, бранзалеты, кольцы — насіліся галоўным чынам женщиами з заможных сем'яў.
Дзіцячы
Дзеці да 67 гадоў без розніцы на падлогу, дзяўчынкі і хлопчыкі, насілі звычайную палатняную кашулю да пят, якаясцягвалася поясам на стане. Першыя штонікі хлопчыку апраналі ў 7-8 гадоў, першыя спадніцы дзяўчынкі прымяралі ў7-8
Далей па меры сталення дадаваліся новыя элементы. Так свой першы фартух дзяўчынка павінна была сшыць івышыць сама. Як толькі яна гэта рабіла, то лічылася дзяўчынай і яе маглі запрашаць у кампаніі моладзі. Калідзяўчына была засватана, яна магла надзець андарак – адменную спадніцу, якую насілі толькі сталыя кабеты. Ну і,вядома ж, самым важным элементам быў галаўны ўбор. Да замужжа гэта былі вянкі і стужкі, пасля – хустка цінамитка.
Тканіны і матэрыялы
Ў беларускім нацыянальным касцюме выкарыстоўваліся толькі натуральныя тканіны, якія вырабляліся ў хатніхумовах, галоўным чынам гэта былі лен і поўсць, таксама ўжывалася тканіна з валокнаў канопляў. Для фарбаванняпрадзіва выкарыстоўваліся натуральныя фарбавальнікі: настоі траў, кары, лісця дрэў, балацянай руды.
Для вырабу вопраткі ўжываліся сукно і аўчына. Чырвоныя ніткі для гафту купляліся, але пасля ўжо ў хатніх умовахдафарбоўваліся ў карычневы і бардовы.
Афармленне
Найчасцей адзенне было белага колеру, у якасці ўпрыгожвання яна афармлялася вышытым чырвонымарнаментальным узорам, які яднала ўся выява ў адзіную кампазіцыю. У арнаменце выкарыстоўваліся геаметрычныяўзоры, пазней сталі ўжывацца таксама раслінныя ўзоры і іх спалучэнне з геаметрычнымі. У абавязковым парадкуафармляліся арнаментам рукавы, каўнер, фартух і галаўныя ўборы. Пры вырабе касцюма выкарыстоўваліся гафт,браное, выбарнае, перавыбарнае, закладное, рамізнае, переборное і ўзорнае ткацтва, карункі і аплікацыя. Длявырабу пасавага адзення шырока ўжываліся паліхромныя суконныя тканіны. На фартухі прышывалі пакупныя цісамаробныя карункі.
Асаблівасці кроячы
Ў беларускім касцюме выкарыстоўвалася тры тыпы кашуль: з простымі плечавымі ўстаўкамі, туникообразная, згесткай. Кашулі ўсіх тыпаў мелі просты разрэз (пазуху) па цэнтры, даўжыня якога дасягала 35–40 см. Даўнейнайчасцей кашулі кроілі без швоў на плячах, проста перахіляючы тканіну, але да XIX стагоддзя такі крой лічыўсясастарэлым і выкарыстоўваўся толькі ў абрадавым адзенні. Крыйстаў поликовым, пры якім пярэдняе і задняеполотница злучаліся з дапамогай прастакутных уставак — поликов, уставак з таго ж самага матэрыялу. Каўнер быўтолькі ў святочным адзенні сялян, яго вышыня была каля 2–3 см. Сярод дробнай шляхты быў пашыраны адкладныкаўнер. Стаялы каўнер зашпіляўся на пару гузікаў узбоч ці спераду, адкладны — на запанку (шпонку) ці сцягваўсястужкай ці палоскай колеравай тканіне.
Пры раскроі спадніцы з палатна рабілі дзве палатніны, а пры гафце спадніцы з сукна скарысталі ад трох да шасціпадоўжных палатнін, якія сшываліся разам і збіраліся ў складкі каля пояса.
Дзяржаўныя святы Рэспублікі Беларусь
Дзяржаўныя святы Беларусі, іншыя святочныя і памятныя дні, якія адзначаюцца ў краіне
Дзень Канстытуцыі
15 сакавіка 1994 года была прынятая Канстытуцыя незалежнай Рэспублікі Беларусь.
Дзень яднання народаў Беларусі і Расіі
Галоўнае свята Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі адзначаецца 2 красавіка.Менавіта ў гэты дзень у 1996 годзе прэзідэнты Расіі і Беларусі Барыс Ельцын і Аляксандр Лукашэнка падпісалі ў Маскве Дагавор аб Супольнасці Беларусі і Расіі. Праз год, 2 красавіка 1997 года, быў падпісаны Дагавор аб Саюзе Беларусі і Расіі, які быў пакладзены ў аснову працэсаў інтэграцыі дзвюх дзяржаў.
Дзень Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь і Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь
2-я нядзеля мая - Дзень Дзяржаўнага сцяга Рэспублікі Беларусь і Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь. Свята прысвечана галоўным сімвалам краіны, якія ўвасабляюць ідэі нацыянальнага адзінства і з'яўляюцца важнейшымі атрыбутамі суверэнітэту і незалежнасці Беларусі.
Дзень Перамогі
9 мая Беларусь святкуе перамогу над фашызмам у Вялікай Айчыннай вайне (Другой сусветнай). У краіне гэта адна з самых шануемых дат, таму што перамога дасталася вялікай цаной - загінуў кожны трэці беларус. Ветэраны вайны ў Беларусі карыстаюцца асаблівай пашанай, таму ўрачыстыя шэсці ветэранаў - галоўнае святочнае мерапрыемства Дня Перамогі. Яны праходзяць па ўсёй краіне.
Дзень Незалежнасц
У Беларусі Дзень Незалежнасці - галоўнае дзяржаўнае свята. Яно адзначаецца 3 ліпеня - у дзень вызвалення ў 1944 годзе горада Мінска ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Галоўнае мерапрыемства свята - урачысты парад. У Мінску ён праводзіцца на праспекце Пераможцаў і нагадвае аб тым, што беларускі народ цаной неймаверных страт заваяваў свабоду краіны, а таксама дэманструе дасягненні суверэннай Беларусі.
Святы і памятныя дні ў Беларусі
1 студзеня - Новы год.
7 студзеня - Раство Хрыстова (праваслаўнае).
23 лютага - Дзень абаронцаў Айчыны і Узброеных Сіл Рэспублікі Беларусь.Хоць галоўныя героі гэтага дня ваеннаслужачыя, у Беларусі ён лічыцца святам усіх мужчын.
8 Сакавіка - Дзень жанчын. Свята было заснавана ў хуткім часе пасля рэвалюцыі 1917 года. У сучаснай Беларусі 8 Сакавіка з'яўляецца святам Вясны і днём, калі ўшаноўваюць жанчын.
1 Мая - Свята працы. Дзень працы - адно з папулярных свят у Беларусі. У гэты дзень праводзіцца мноства канцэртаў і іншых відовішчных мерапрыемстваў. Многія святкуюць яго, робячы пікнікі.
7 лістапада - Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі.
25 снежня - Нараджэнне Хрыстова (каталіцкае). Памятныя дні У Беларусі афіцыйна ўстаноўлены памятныя дні, у якія прынята ўспамінаць ахвяр вялікіх трагедый, аддаваць даніну павагі памерлым.
Дзень памінання памерлых (Радаўніца) - 9-ы дзень пасля праваслаўнага Вялікадня. У гэты дзень прынята наведваць могілкі, прыводзіць у парадак магілы сваякоў і блізкіх людзей. 26 красавіка - Дзень чарнобыльскай трагедыі.
22 чэрвеня - Дзень усенароднай памяці ахвяр Вялікай Айчыннай вайны.
Народныя святы Нараўне з афіцыйнымі ў Беларусі застаюцца папулярнымі старажытныя народныя святы, адно з якіх - Купалле. Ён адзначаецца ў ноч з 6 на 7 ліпеня.Святкаванне суправаджаецца народнымі абрадамі, песнямі, карагодамі.Абавязковыя атрыбуты свята - рытуальныя скачкі праз вогнішча і купанне.
Каляндар святочных і памятных дзён, якія з'яўляюцца непрацоўнымі ў Беларусі
1 студзеня - Новы год.
7 студзеня - Раство Хрыстова (праваслаўнае).
8 Сакавіка - Дзень жанчын.
9-ы дзень пасля праваслаўнага Вялікадня - Радаўніца
1 Мая - Свята працы.
9 мая Дзень Перамогі.
3 ліпеня - Дзень Незалежнасці Рэспублікі Беларусь.
7 лістапада - Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі.
25 снежня - Нараджэнне Хрыстова (каталіцкае).
Нацыянальныя святы
СВЯТЫ
– сукупнасць звычаяў і абрадаў. Узніклі ў першабытнам грамадстве. Былі звязаны з каляндарным (гуканне выясны, грамніцы) ці зямельнымі цыкламі. Падзяляюцца на рэлігійныя, сінкрэтычныя і безрэлігійныя. Рэлігійныя святы – царкоўныя, у прыватрасці хрысціянскія (раство Хрыстова). Сінкрэтычнымі святамі (мелі рэлігійныя і безрэлігійныя элементы) былі традыцыйныя каляндарная народныя святы (каляды, масленіца, купалле і інш.). Да безрэлігійнай часткі народных свят належылі шматлікія гульні, асабліва на каляды, масленіцу, купалле. У час народных свят спявалі народна-каляндарныя і сямейныя песні, выконвалі творы народнай харэаграфіі. У народна-каляндарных святах, асабліва ў калядах, ёсць элемент Народнага тэатра, а рэлігійныя элементы звязаны са старажытна абрадавымі дзеяннямі. Значная частка рэлігійных элементаў з'явілася пад уплывам царквы, якая да народных свят прымыкоўвала хрысціянскія (да каляд раство Хрыстова, да валачобнага свята – Вялікдзень, да купалля – свята Іаана Прадцеча). У другой палове 19 ст.- пачатку 20 ст. роля рэлігійных элементаў у народных святах паступова змяншалася. Некаторыя з іх, асабліва старыя абрадавыя дзеянні, сталі безрэлігійнымі тэатралізаванымі дзеяннямі, святочнай забавай.
АБРАДЫ
– сукупнасць традыцыйных умоўных дзеянняў, што сімвалічна выражаюць і замацоўваюць адносіны людзей да прыроды і паміж сабой, іх паводзены ў важных жыццёвых сітуацыях, якія сістэматычна паўтараюцца. Абрады – састаўная частка традыцыйна-бытавой культуры народа. Утрымліваюць у сабе элементы песеннага, харэаграфічнага, драматычнага, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Зарадзіліся ў першабытным грамадстве, калі людзі імкнуліся заклінаннямі ўздзейнічаць на незразумелыя з'явы прыроды.
Абрады былі звязаны з гаспадарчай дзейнасцю, бытавымі ўмовамі, грамадскімі адносінамі і падзяляліся на каляндарна-вытворчыя (земляробчыя, паляўнічыя, жывёла гадоўчыя, рыбалоўныя), сямейна-бытавыя (вясельныя, радзіныя, пахавальныя), грамадскія і царкоўныя.
Большасць беларускіх абрадаў старажытнага паходжання ўзніклі на агульнай усходне-славянскай глебе. Старажытная абраднасць ляжыць у аснове калядавання, масленіцы, шчадравання, абрадаў купальскай ночы і інш. Многія абрады звязаны з культам продкаў (дзяды, радаўніца), расліннасці.
Асаблівасць беларускіх абрадаў – перапляценне ў іх аграрна-бытавых, язычніцкіх і хрысціянскіх элементаў. Царква імкнулася забараніць народныя абрады або прыстасаваць іх да патрэб рэлігійнага культу, асобным абрадам вяселля, радзін, пахавання і інш.. Надаць рэлігійны змест. Абрады ў аснове сваёй захавалі народную спецыфіку і нацыянальны каларыт, суправаджаемыя песнямі, танцамі, замовамі, карагодамі, пераапрананнямі (каза, жораў, дзед і інш.). У іх прысутнічаюць элементы тэатральнага дзеяння. З імі звязана сялянска-абрадавая паэзія.
З цягам часу абрады страцілі першапачатковае значэнне, роля рэлігійных элементаў у іх паступова змяншалася, яны пераходзілі ў разрад гульняў, святочных забаў і захоўваліся пераважна ў вёсцы.
Абрады зямельныя. Цыкал замацованных звычаямі ўмоўных сімвалічных дзеянняў, звязаных з працоўным годам земляроба. Узніклі ў першабытнам грамадстве ў перыяд развіцця земляробства. У сувязі з пастаяннай паўторнасцю сельскагаспадарчых работ і прыстасованасцю іх да пэўных дат або перыядаў земляробчыя абрады прынята называць каляндарнымі. Падзяляюцца на зімовыя - звязаны са святкаваннем каляд, масленіцы, грамніц; вясновыя - гуканне вясны, першы выхад у поле; летнія – звязаны са святкаваннем купалля, зажынак, дажынак; восеньскія – са святкаваннем спаса, багача, пакроваў. Яны напоўнены песнямі, танцамі, шуткамі. Народныя традыцыі надавалі ім сваеасаблівы каларыт і нацыянальную спецывіку.
Многія элементы ў земляробчых абрадах страцілі ранейшае значэнне, бо менш звязаны з вытворчымі працэсамі, элементы міфалогіі ператварыліся ў сімвалы, характэрныя для гульняў. Новы змест і новае афармленне набылі традыцыйныя народныя абрады пачатку і заканчэння веснавых палявых работ. На змену традыцыйнай масленіцы прыйшлі Свята зімы, Праводзіны зімы.
Народныя беларускiя святы
1. Каляды (к. 25 снежня, п. 7 студзеня)
Калі на Каляды прыгравае, быць зялёнаму году.
Калядныя святы пачыналіся з дня Божага Нараджэння — Раства. Калі першая зорка з’яўлялася на небе, уся сям’я садзілася за стол, засланы белым абрусам, пад які клалі сена. Стравы на стале былі посныя, абавязкова варылі куццю — кашу з круп. Запаліўшы свечку і памаліўшыся, пачыналі вячэраць. З гэтага дня па сяле хадзілі калядоўшчыкі — юнакі і дзяўчаты, пераапранутыя ў цыганоў, казу, жорава, кабылу. Калядоўшчыкі спявалі песні-калядкі, скакалі пад скрыпачку і бубен, у заключэнне выконвалі велічальную песню гаспадарам дома з самымі шчодрымі пажаданнямі, а ў адказ атрымлівалі пачастункі.
2. Грамніцы, альбо Стрэчанне (к. 2 лютага, п. 15 лютага)
Грамніцы — палавіна зіміцы.
Свята сустрэчы зімы і лета. Якое надвор’е на Грамніцы, такая будзе і вясна. Пасля гэтага дня пачыналі рыхтавацца да работ у полі. У царкве ці касцёле асвячалі грамнічныя свечкі. Яны лічыліся ахоўнымі — гаспадар з дапамогай гэтых свечак «асвячаў» хату і ўсю гаспадарку, выпальваючы імі невялікія крыжыкі на дзвярах і варотах. Верылі, што грамнічныя свечкі ратуюць будовы ад удару маланкі. З грамнічнымі свечкамі тройчы абыходзілі свойскую жывёлу на свята Юр'я, іх запальвалі на засеўкі, з імі абыходзілі хаты на Іллю і Багача, сустракалі маладых на вяселлі, дзіцятка на радзінах, клалі ў руку нябожчыку, ішлі шукаць папараць-кветку на Купалле.
3. Сырны тыдзень, або Масленка (за 8 тыдняў да Вялікадня)
Масленка, масленка, нясі сыру, масла нам, каб зімачка згасла!
Старажытнае язычніцкае свята. У гэты тыдзень праводзяць зіму. Сёння Сырны тыдзень болей вядомы як Масленка. Шмат стагоддзяў у беларусаў сыр быў самым папулярным прадуктам i сiмвалiзаваў нараджэнне новага жыцця. У гэты тыдзень дзяўчаты і хлопцы ладзілі гушканне на арэлях, коўзанне з горак на санках. Верылі, што чым вышэй узляціш на арэлях, чым далей скоцішся з горкі — тым даўжэйшы будзе лён. На Масленку ласуюцца блінамі, спяваюць масленічныя песні.
4. Гуканне вясны (з 14 сакавіка)
Благаславі, Божа, вясну заклікаці, лета сустракаці!
Першае вясновае свята. Дзяўчаты збіраліся на ўзгорках (каб было бліжэй да неба) і спявалі вяснянкі — песні, у якіх клікалі вясну. Вадзілі карагоды, спальвалі пудзіла зімы, як на Масленку. Падчас спеваў вяснянак і гукальных карагодаў дзяўчаты падкідвалі ўверх печыва ў выглядзе птушак — жаўрукоў, кулікоў, буслоў, што павінна было, як і спевы, хутчэй выклікаць надыход вясны.
5. Саракі. 22 сакавіка, дзень, як зараз кажуць, "вясенняга раўнадзенсва". Гэты дзень лічыўся нараджэннем новага года, пачаткам абуджэння зямлі ад зімовага сну. Некалькі назваў мае ен. Найбольш распаўсюджаны - "саракі". Сення існуе некалькі тлумачэнняў, чаму менавіта так. Найбольш верагодным можна лічыць тлумачэнне, звязанае з коранем "рок" (год) - пачатак новага году. Акрамя таго, з гэтага дня пачыналі адлічваць яшчэ 40 дзен, адмечаных маразамі па начах, па заканчэнні якіх можна было пачынаць сеяць - адну з самых важных сельскагаспадарчых спраў на увесь год. Кліматычные ўмовы не дазвалялі памыліцца, пасееш рана - вымерзне, позна - высахне, і можна застацца без збожжа зімой, што было раўнаважна смерці. Таму так уважліва адносіліся нашые продкі да гэтага дню.
6. Камаедзіца. Беларускае народнае свята, звязанае з сустрэчай вясны, лічыцца праявай татэмізму. Уключае ў сябе шэсце пераапранутых з удзелам мядзведзя і святочны абед, імітуюцца звычкі жывёлы. Святкуецца 24 сакавіка перад Дабравешчаннем. Назва свята паходзіць ад камоў(літаральна: есці камы) — сушаны рэпнік, аўсяны кісель, якія лічыліся ласункам лясной істоты.
7. Дабравешчанне, або Звеставанне (к. 25 сакавіка, п. красавіка)
На Дабравешчанне дзеўка касу не пляце, а птушка гнязда не ўе.
Нашы продкі лічылі, што ў гэты дзень прыходзіць вясна. Гэта свята прылёту бусла і ластаўкі. Шчасціла таму, хто ўбачыць першага бусла, які ляціць, а не стаіць. Гаспадыня падымалася раней мужа, каб выканаць абрад «развязвання сахі». Пасля абеду "гукалі вясну". Дзяўчаты збіраліся ля гумнаў і лазняў, забіраліся нават на стрэхі і спявалі вяснянкі. Разводзілі невялікія вогнішчы, вадзілі вакол іх «танкі» (карагоды). Гаспадыні пяклі печыва ў выглядзе птушак. У гэты дзень не дазвалялася працаваць.
8. Вербніца (апошняя перад Вялікаднем нядзеля)
У гэты святочны дзень у царкве ці касцёле асвячалі галінкі вярбы, неслі іх дадому і злёгку сцябалі імі дамашніх, перш за ўсё дзетак, і прыгаворвалі:
Не я б’ю, вярба б’е,
За тыдзень — Вялікдзень.
Будзь здароў, як вада,
А расці, як вярба!
Будзь здароў на ўвесь год!
Людзі верылі, што такім чынам чалавеку перадаецца моц і прыгажосць гэтага дрэва. Частку асвечаных галінак клалі за бажніцу, утыкалі ў сцены, вокны. На працягу ўсяго года асвячоныя галінкі вярбы выкарыстоўваліся: кожная гаспадыня выганяла на Юр’я сваю карову на пашу, злёгку сцябаючы па баках галінкай, з вербачкай селянін выходзіў засяваць поле, садзіць бульбу.
Вярбная галінка была патрэбная падчас першага грому. Каб не баяцца навальніцы, імкнуліся з’есці па адной пупышцы, а затым легчы на зямлю і перакуліцца. Пачуўшы грымоты, гаспадыня запальвала грамнічную свечку, а вербныя галінкі клала на падаконнік з таго боку, адкуль насоўваліся дажджавыя хмары.
Галінкі ніколі не выкідалі, а захоўвалі да наступнай Вербніцы, каб спаліць у печы і попел рассыпаць па градках.
9. Вялікдзень.
Гэтае свята лічыцца найвялікшым каляндарным святам. Яно складае выключную адметнасць, самабытнасць беларускага абрадава-святочнага каляндара.На гэта свята сутракалі Новы Год па сонечнаму календару. Святкавалася ў дзень вяснавога раўнадзенства. Потым стала перасоўным ад 4 красавіка да 8 мая. Апошняя нядзеля перад святам была Вербная нядзеля. У царкву заносілі галінкі вярбы, якія асвяшчалі святой вадой. Потым прынасілі дамоў і з'ядалі па аднаму пухірку, каб абараніцца ад маланкі, а рэшткі вярбы захоўвалі да наступнай Вербніцы.
10. Наўскі Вялікдзень.
Адзначаўся ў чысты чацвер, як частка агульнакаляндарнай традыцыі ўшанавання дзядоў. Гэтае свята больш вядома пад назвай Радауніца(Ра́даніца, Ра́дуніца, Радаўні́цкія Дзяды́, На́ві Дзень) – дзень памінаньня памерлых ва ўсходніх славянаў, на які са старажытных часоў адбываліся трапэзы на магілах бацькоў і блізкіх сваякоў. Назва Наві Дзень паходзіць ад старажытна-славянскага навь – нябожчык.
Радаўніца адзначаецца праз тыдзень пасля Вялікадня, заўжды на аўторак. Спачатку ідуць памінаць блізкіх у царкву, а потым на могілкі. І хоць існуе звычай памінальнай трапэзы, у тым ліку велікоднае яйка пакідаць «для спачылых», Праваслаўная Царква не ўхваляе гэтага звычаю, паколькі лічыцца, што памерлым патрэбна толькі малітва аб упакаеньні душы і добрыя справы ў памяць пра іх.
11. Юр'я.
Юр'я – традыцыйнае свята, якое адзначаецца 6 мая (23 красавіка па старым стылі). Гэта адно з найбольш адметных святаў земляробчага календара, абстаўлена шэрагам урачыстых абрадавых дзеянняў. Свята адзначаецца ў гонар Св. Георгія Пераможцы – заступніка свойскай жывёлы і сялянскай нівы. У хрысціянскія часы ён пераняў рысы і функцыі язычніцкага бога Ярылы. Варыянты назваў свята, прысвечанага гэтаму боству — Ярылавіца, Ярылкі. Веснавы Юрай знаменаваў сабою сапраўдны пачатак вясны. Менавіта з гэтага дня, як лічылі амаль усюды, пачынае кукаваць зязюля. На Юр'е сяляне выходзілі з песнямі і ахвярнымі стравамі аглядаць свае зарунелыя палеткі. З Юр'ем звязваўся, як правіла, і першы выпас жывёлы. Адначасна з апякунствам свойскай жывёлы Юр'я лічыўся валадаром ваўкоў. У народзе ўяўлялі, што Юр'я едзе на белым кані і замыкае пашчы дзікім звярам, пасля чаго тыя менш нападаюць на скаціну. Свята было напоўнена шматлікімі абрадавымі дзеяннямі, песнямі, павер'ямі, прыкметамі апатрапеічнага і заклінальнага характару.
12. Зялёныя святкi або Сёмуха.
Свята найвышейшага росквіту прыроды. Вядома пад назвай Сёмухі, Тройцы. Святкуецца гэтае свята на семым і восьмым тыдні пасля Вялікадня. Гэтае свята з'яўляецца гімнам маці-прыродзе, сімвалізуе ўласцівае канцу вясны і пачатку лета ўшанаванне зеляніны, дрэў і кветак, што знаходзяцца ў сваім росквіце. Яны – прыроднае атачэнне свята, яго вобразнасць і змест.
Некалі даўно маладыя дзяўчаты з песнямі хадзілі ў лес. Абіралі там маладыя бярозкі і завівалі паміж сабой стужачкамі, каб атрымаліся такія ўпрыгожаныя вароцікі. Пасля праз іх праходзілі. Даследчыкі кажуць, што гэта такі архаічны сімвал таго, што жанчына ўступае ў шлюбны ўзрост і тым яднаецца з прыродай, паказвае сусвету, што яна ўжо гатовая пайсці замуж і нараджаць дзетак.
13. Купалле.
У разгар лета ў Беларусі адзначаюць Купалле – адно з найстарадаўнейшых народных свят, прысвечаных сонцу і росквіту зямлі. Гэтае свята насычана прыгожымі язычніцкімі звычаямі. Сутнасць гэтага свята засталася некранутай да нашых дзён. Увасабленнем былі ачышчальныя вогнішчы, ачалавечаны вобраз жанчыны Купалы і нават яго дочкі. Сёння згодна з праваславным календаром свята адзначаюць у ноч з 6 на 7 ліпеня, каталіцкім – 24 чэрвеня.
З Купаллем звязана шмат дзіўных легенд і паданняў. У народзе верылі, што ў гэту ноч рэкі свецяцца асаблівым нерэальным святлом, а ў іх водах купаюцца душы памерлых у абліччы русалак. Па зямлі ходзяць ведзьмы, чарадзеі і духі, якія імкнуцца нашкодзіць чалавеку, расліны і жывёлы размаўляюць, а сонца на золку "гуляе".
Убачыць гэтыя цуды, зразумець мову звяроў і птушак можна з дапамогай кветкі папараці, якая зацвітае, згодна з павер'ямі, усяго на імгненне раз у год. Яна давала незвычайную здольнасць бачыць будучыню і знаходзіць усе схаваныя скарбы свету, але раздабыць яе мог толькі вельмі смелы чалавек. Пошук "папараць-кветкі" – адзін з самых таямнічых рытуалаў купальскай ночы.
14. Дажынкі.
Дажынкі – старажытнае народнае свята ў беларусаў, звязанае з апошнімі момантамі жніва. Суправаджалася народнымі абрадамі,танцамі, песнямі, чым былі ўдзячныя «духам нівы» за хлеб і заадно прасілі даць урадлівасць і налета.
Дажаўшы жыта, пасля абраду «завівання барады» (закручвалі пук і пакідалі яго) «для птушак» жнеі прыхарошвалі сноп кветкамі, плялі вянкі з каласоў і з песнямі ішлі ў вёску. Прыйшоўшы, аддавалі сноп гаспадарам, за што мелі смачны пачастунак ці падарункі.
Дажынкам было прысвечана шмат дажынкавых песень, якія спявалі напрыканцы жніва, вяртаючыся з поля ў вёску і на застоллі. Яны былі значна весялейшыя за жніўныя песні, бо ў апошніх спявалася пра нялёгкую працу і долю жней і іх дзяцей.
У наш час дажынкі адзначаюць як свята ўраджаю.
15. Пакровы.
Пакроў (Пакравы, Пакрова): 1 (14) кастрычніка — царкоўнае тлумачэнне літаральнае: пакроў (пакрывала) Божай Маці; у народнай трактоўцы паняцце атрымала больш шырокі сэнс, ахопліваючы самыя розныя прыкметы прыроды: «Святы Пакроў накрыў зямлю жоўтым лістом, маладым сняжком, ваду лёдам, пчалу мёдам», «...рыбу луской, дрэва карой, птаху пяром, дзеўку чапцом»; «Святэй Пакроў стагі пакрыў: першы стажок дранічкамі, другі стажок саломкаю, трэці стажок белым снегам». Гаварылі, што зіма закрывае лета, а Бог пячатае зямлю пасля Пакрова, і да вясны ніхто не можа знайсці скарбаў. Адзначаліся ад 14 кастрычніка да 27 кастрычніка. На гэтае свята размярковываліся дні паміж дзяўчатамі, а 27 кастрычніка па надвор'ю меркавалі аб характары будучай жонкі, і называлі гэты час Дзівочым летам. Пачынаючы з гэтага свята, моладзь пачынала збірацца на вячоркі, а хатнія справы спраўляліся з песнямі.
16. Дзяды.
Дзяды – свята беларускага народнага календара, звязанае з памінаннем продкаў («дзядоў»). У славянскай міфалогіі «дзядамі» таксама называюць душы продкаў. У Беларусі Дзяды адзначаюцца некалькі разоў на год: масленічныя, радаўніцкія, траецкія (духаўскія), пятроўскія, змітраўскія. Галоўныя – Восеньскія Дзяды (Змітраўскія, Вялікія, Асяніны, Тоўстая вячэра, Хаўтуры), яны адзначаюцца ў лістападзе, але ў розных рэгіёнах у розныя дні (Міхайлаўскія Дзяды, Піліпаўскія Дзяды, Змітраўскія Дзяды і інш.).
У цэнтры абраду – вячэра ў памяць памерлых сваякоў. Рытуал Дзяды у найбольш архаічнай форме захаваўся толькі ў беларусаў. Кожны дзень тыдня меў сваё значэнне. Так субота мела быць днём ушанавання дзядоў, усіх памерлых. У гэты дзень кожны павінен быў успомніць лепшыя рысы прашчураў, аддаць ім належную павагу.
17. Зімовыя святкі.
Зімовыя святкi. Пачыналіся посля постнай куцці (6 студзеня) і завяршаліся да Вадахрышча (19 студзеня). На гэтае свята адбываліся сапраўдныя тэатралізаваныя беларускія народныя карнавалы. Пачыналіся зімовыя святкі з Каляд (7 студзеня), якія былі ў гонар зімоваго сонцазвароту і каляднага месаеду пасля Піліпаўскага посту. На гэты язычніцкі абрад наслаівалася хрысціянскае свята нараджэнне Хрыстова – свята Раства. Неад'емным рытуалам з'яўляецца ўшанаванне продкаў-дзядоў. Гэтаму прысвячалі тры ўрачыста-шанавальныя куцці: перадкалядная посная, багатая – шчодрая і вадзяная. Гэтая дзея цягнулася ад 25 снежня да 6 студзеня.
Ці ведаеце вы, што ...
Самыя яркія старонкі беларускай гісторыі, унікальная прырода, самабытная культура і асобы, якіязмянілі свет ...
Нацыянальны парк «Прыпяцкі» - адзінаемесца на планеце, дзеіснуюцьпершабытныяпойменныя дубровы.
У нацыянальным парку практычна ў некранутымстанезахавалісяунікальныяпойменныя ландшафты БеларускагаПалесся - з дзюнамі, катлавінамі і лагчынамі, дзесяроддуброў і ясеннікаўразмешчанабольш за 30 азёр. На Палессітаксамазахавалісясамыявялікіянатуральныябалота ў Еўропе. Найбольшбуйныя з іх - Званец (150 кв. км) і Дзікае (80 кв. км).
Белавежскаяпушча - самыбуйныстаражытны лес Еўропы.
Звесткіпрапушчусустракаеццаяшчэ ў антычнагагісторыкаГерадота (5 ст. Да н.э.) і ў Іпацьеўскімлетапісе (983 г.). У канцы XIV ст. вялікі князь ВялікагакнястваЛітоўскагаЯгайлааб'явіўпушчузапаведнай і ўстанавіўзабарону на паляванне. Старажытны лес ахоўваеццаўжо 600 гадоў. У Белавежскайпушчыналічваецца каля 2 тысяч дрэў-волатаў. Некаторыя з іхз'явілісяяшчэ да адкрыццяКалумбамАмерыкі! Белавежскаяпушчаўключана ў спіссусветнайспадчыны ЮНЕСКА.
Нясвіж належаў аднаму з найбагацейшых у Еўропе роду Радзівілаў.
Шмат каму ў сваімнепаўторнымабліччыНясвіжабавязанытварэннямітальянскагаархітэктара Яна ДжаванніМарыіБернардоні. Паводлеягопраектах у XVI стагоддзіўзведзенызамак і фарныкасцёлБожага цела - першае на тэрыторыіРэчыПаспалітайзбудаванне ў стылібарока. У храме знаходзіццаадзін з найбуйнейшых уЕўропенекропалькняжацкага роду, якіналічвае 102 саркафагачленаўсям'іРадзівілаў. Нясвіжскізамакуключаны ў спіссусветнайспадчыны ЮНЕСКА.
У Беларусі жыве найбуйнейшая ў свецепапуляцыязуброў.
Гэтыя жывёлы самыя цяжкія і буйныя на земныямлекакормячыя на еўрапейскімкантыненце, апошніяеўрапейскіяпрадстаўнікідзікіхбыкоў. МіколаГусоўскінапісаў сваю знакамітую «Песню пра зубра» па замове Папы Рымскага Льва X, якіхацеўпачуцьпраўдзіваепаэтычнае слова прапаляванне на зуброў. Найбольшаяколькасцьзуброўжыве ў Белавежскайпушчы.
Адзін з трох усходнеславянскіх Сафійскі сабор знаходзіцца ў Беларусі.
Гэтыманументальныпомнікархітэктурыпабудаваны ў Полацкупаміж 1044-1066 гадаміпрыкнязіУсяславаБрачыславіча, празванымЧарадзеем, як сімвалроўнасці з самыміўплывовымістаражытнарускімігарадамі - Кіевам і Ноўгарадам, дзетаксамабыліўзведзенысаборы ў гонар святой Сафіі.
Беларусыаднымі з першых у Еўропе, яшчэ ў 1517 годзе, мелі сваю друкаваную Біблію.
БеларускіпершадрукарФранцыскСкарына сваю выдавецкуюдзейнасцьпачаў у Празе, дзенадрукаваў 23 ілюстраваныякнігіБібліі ў перакладзе на старабеларускуюмову. У пачатку 1520-х гадоўпераехаў уВільню і заснаваўдрукарню. Уёйнадрукаваны «Малая падарожнаякніжыца» і Апостал. РэнесансныявыданніСкарынывылучаюццавысокайякасцюдруку, своеасаблівыміілюстрацыямі і гравюрамі, шрыфтам і іншымікампанентамівыдавецкайэстэтыкі і майстэрства.
Чатырнаццаць Нобелеўскіх лаўрэатаў маюць беларускія карані.
Гэта самая прэстыжнаяміжнароднаяпрэміяіснуеўжобольш за 100 гадоў і за гэты час была ўручанапрадстаўнікам самых розных краін. Імёнымногіхнобелеўскіхлаўрэатаў з беларускімікаранямівядомыя зараз ўсімсвеце. Гэта, у прыватнасці, лаўрэатыНобелеўскайпрэміі па эканоміцы, хіміі і фізіцы - ЖарэсАлфёраў, Сайман Каваль, Аарон Клуг; лаўрэатыНобелеўскайпрэмііміру - ІцхакРабін, МенахемБегін і ШымонПерэс.
Ураджэнец Беларусі Тадэвуш Касцюшка - нацыянальны герой Беларусі, Польшчы і ЗША.
ТадэвушКасцюшка за сваю бліскучуюкар'ерубыўпаплечнікамбацькі-заснавальніка ЗША Вашынгтона і нацыянальнага героя Францыі Лафайет, атрымліваўпрапановыабсупрацоўніцтве ад французскагаімператараНапалеона I і рускагацараАляксандра I, але адмовіўім. Касцюшкастаўактыўнымудзельнікаммногіхзначныхгістарычныхпадзей: у 1776-83 гадах добраахвотнаўдзельнічаў у вайне за незалежнасць ЗША; ў 1794 годзеўзначаліўнацыянальна-вызваленчаепаўстанне ў РэчыПаспалітай.
Партызанскі рух у Беларусі ў гады Другой сусветнайвайны было самым магутным у Еўропе.
Ужо ў 1943 годзепартызаныкантралявалі каля 60% тэрыторыірэспублікі. На тэрыторыіБеларусі ў гады Другой сусветнайвайныдзейнічаўсамы буйны ў Еўропеяўрэйскіпартызанскіатрад, арганізаваныбратаміБельскімі. Аб рэальныхпадзеях, звязаных з дзейнасцюатрада, расказваефільмамерыканскагарэжысёра Эдварда Цвікапаводлесцэнарыя Клея Формана «Супраціў», прэм'ераякогапрайшла ў студзені 2009 года.
Рэліквію беларусаў - слуцкія паясы - ткалітолькімужчыны.
Насіліпаясытолькімужчыны і наватвязацьуладальнікамдапамагалітолькімужчыны. Хадзілапавер'е, штокаліжаночая рука дакранецца да каштоўныхнітак, тканінапацьмянее і пояс можнабудзеадразувыкінуць. Знакамітыяпаясы выпускала не толькіслуцкая мануфактура. Але наватуФранцыі ў Ліёнепаясырабілі «па тыпуслуцкіх» і наватставілі «слуцкую» метку.
Мінск
Мінск - сталіца Беларусі. Гэта найбуйнейшы транспартны вузел. Гэта палітычны, эканамічны, культурны і навуковы цэнтр Беларусі. У Мінску знаходзіцца штаб-кватэра СНД. Ён з'яўляецца дзесятым па колькасці насельніцтва горадам у Еўропе, трэцім - у ЕАЭС. Горад размешчаны недалёка ад геаграфічнага цэнтра краіны і стаіць на рацэ Свіслач. Плошча складае 348,84 км², насельніцтва - 1959 тыс. чалавек.
Умерана-кантынентальны, са значным уплывам атлантычнага марскога паветра. Лета цёплае, але не гарачае. Зіма мяккая, з частымі адлігамі.
Эканоміка
Мінск - найбуйнейшы эканамічны цэнтр Беларусі. У горадзе вырабляецца 18,8% прамысловай прадукцыі ўсёй Беларусі. Тут знаходзяцца найбуйнейшыя зборачныя прадпрыемствы: трактарны завод МТЗ, які выпускаў каля 8-10% ад сусветнага рынку колавых трактароў, аўтамабільны завод МАЗ, завод колавых цягачоў (гандлёвая марка VOLAT), вытворца дызельных рухавікоў ММЗ, тры станкабудаўнічых завода (імя Кірава, імя Кастрычніцкай рэвалюцыі , завод аўтаматычных ліній імя Машэрава), а таксама завод Амкадор - вытворца дарожна-будаўнічай і іншай спецыялізаванай тэхнікі і абсталявання.
У горадзе таксама размешчаны шэраг прадпрыемстваў па вытворчасці камплектуючых (маторны завод, рысорны завод, завод шасцярэнек і інш.), Вагонарамонтны завод, матацыклетна-веласіпедны завод, гадзіннікавы завод «Прамень», Беларускае оптыка-механічнае аб'яднанне (БелОМА), 407-й авіярамонтны завод і іншыя. Параўнальна развіта электронная прамысловасць: у Мінску працуюць вытворца электроннай прадукцыі «Інтэграл», вытворца тэлевізараў, DVD-прайгравальнікаў і бытавой тэхнікі «Гарызонт», вытворца халадзільнікаў і бытавой тэхнікі "Атлант", вытворца бытавой тэхнікі Беларускі радыёэлектронны завод (БелВАР), электрамеханічны і электратэхнічны заводы
Харчовая прамысловасць прадстаўлена лікёра-гарэлкавым заводам Мінск Крышталь, піўзавод "Крыніца" (брэнды "Крыніца", "Александрыя», «Kult» і «Кaltenberg») і «Аліварыя» (брэнды «Аліварыя» і «Бровар»), кандытарскімі фабрыкамі « Камунарка »і« Слодыч », некалькімі хлебазавода, малочнымі заводамі, холадакамбінат і мясакамбінатам. У Мінску дзейнічаюць прадпрыемствы па выпуску адзення і бялізны ( «Элема», «Мілавіца», «Serge» і інш.), Абутку, вытворцы касметыкі "Беліта-Вітэкс", "Модум - наша касметыка», «Белорусь-Дызайн», Беларускі камвольны камбінат, а таксама шэраг невялікіх прадпрыемстваў лёгкай прамысловасці. Будаўнічая прамысловасць прадстаўлена ААТ «Керамін», камбінатамі жалезабетонных вырабаў і іншымі прадпрыемствамі.
Адукацыя
У Мінску размешчаны 23 ВНУ дзяржаўнай формы ўласнасці (у тым ліку Акадэмія кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь, Беларускі дзяржаўны эканамічны універсітэт, Беларускі дзяржаўны універсітэт, Беларускі дзяржаўны педагагічны універсітэт, Беларускі нацыянальны тэхнічны універсітэт, Беларускі дзяржаўны універсітэт інфарматыкі і радыёэлектронікі, Беларуская дзяржаўная акадэмія музыкі і інш.), 9 прыватных ВНУ і 1 прафсаюзны.
У горадзе дзейнічае больш за 200 сярэдніх агульнаадукацыйных школ, больш за 25 гімназій, 33 сярэдніх спецыяльных навучальных устаноў, а таксама некалькі ліцэяў. У 2012/13 навучальным годзе ў 273 установах агульнай сярэдняй адукацыі навучалася 160,7 тыс. Чалавек, у 44 установах сярэдняй спецыяльнай адукацыі - 37,4 тыс. Навучэнцаў.
Славутасці
Траецкае прадмесце
Некалі гэта прадмесце было самым вялікім у Мінску. Нягледзячы на тое, што ад старой часткі горада яго аддзяляла рака, наяўнасць некалькіх мастоў дазволіла яшчэ ў старажытнасці пачаць засваенне гэтага раёна. Існуе некалькі гіпотэз адносна паходжання назвы «Траецкая гара». Згодна з найбольш верагоднай гіпотэзе паходзіць ад назвы найстаражытнейшага каталіцкага касцёла Мінска, заснаванага вялікім князем літоўскім і каралём польскім Ягайлам. Таксама існуе меркаванне, што назва пайшла ад царквы Святой Тройцы ці Свята-Траецкага жаночага манастыра. Пісьмовыя крыніцы мяжы XVI-XVII стагоддзяў сведчыць пра наяўнасць тут агульнагарадскога цэнтра ў XIV-XV стагоддзя. Аднак пасля атрымання Мінскам Магдэбургскага права ў 1499 годзе і будаўніцтва ратушы ў Высокім горадзе Траецкае прадмесце паступова пазбавілася статусу цэнтра. Само прадмесце ў 16в. было забудавана драўлянымі дамамі.
У XVI - XVII стагоддзях на гэтым месцы знаходзіўся адзін з двух ганчарных цэнтраў г. Мінска па вытворчасці кафлі. Тут былі знойдзеныя аскепкі пліткі, фрагменты штампаў - формаў для выдушвання малюнка. У прадмесце жылі людзі сярэдняга саслоўя - рамеснікі, гандляры, сяляне, ваенныя. У Траецкім прадмесці нарадзіўся вядомы беларускі паэт Максім Багдановіч, некаторы час тут жыла сям'я паэта Янкі Купалы, які ўнёс вялікі ўклад у развіццё беларускай літаратуры. З канца 17 ст да 1935 г. на гары размяшчаўся Траецкі рынак - найбуйнейшая гандлёвая пляцоўка горада (на месцы сквера і Опернага тэатра). Старажытная планіроўка прадмесця захоўвалася без змен да пачатку XIX стагоддзя, калі ў час вялікага пажару 1809 года выгарэла практычна ўся забудова Траецкай гары, асабліва ў яе цэнтральнай і паўночнай частках. У наступныя гады быў распрацаваны план аднаўлення забудовы Траецкага прадмесця. Да гэтага часу адносіцца прынцыпова новае праектнае рашэнне планавання ўсёй левабярэжнай часткі Мінска, якое ў агульных рысах захавалася да нашых дзён.
У канцы XIX - пачатку XX стагоддзяў раён вылучаўся пярэстым саслоўным складам насельніцтва (сяляне, працоўныя, гандляры, чыноўнікі ніжэйшых рангаў, дробныя памешчыкі) і даволі кантрасным вонкавым выглядам. На 1930-1960-я гады прыпадае знішчэнне некаторых аб'ектаў на тэрыторыі предместья.Дома і ўнутраныя дворыкі уваскрашаюць атмасферу першай паловы XIX стагоддзя, праўда, многія з пабудоў маюць падвалы і першыя паверхі, якія адносяцца да больш ранняга часу. На першых паверхах гэтых будынкаў знаходзіліся калісьці гандлёвыя і рамесныя памяшкання.
Востраў слёз
Невялікі гарбаты масток, перакінуты праз пратоку Свіслачы, вядзе на штучны востраў - мемарыяльны комплекс "сынам Айчыны, якія загінулі за яго межамі". У Сірыі, Анголе, Мазамбіку, Нікарагуа, Эфіопіі, Самалі, на Кубе загінула 789 салдат і афіцэраў з Беларусі. Але мінчане ўспрымаюць мемарыял як помнік ахвярам Афганскай вайны і называюць яго "Востраў слёз".
32 тысячы ўраджэнцаў Беларусі праходзілі службу ў Афганістане ў складзе "Абмежаванага кантынгенту". 771 беларускіх воінаў загінулі ў Афганістане. 12 прапалі без вестак. Каля 2000 былых "афганцаў" памерлі ад ран і хвароб ужо па вяртанні дадому, многія з іх скончылі жыццё самагубствам. 785 беларусаў сталі інвалідамі пасля цяжкіх раненняў і кантузій. Заўчасна паміраюць ад гора па загінуўшых сынам іх бацькі. "Востраў слёз" ствараўся групай украінскіх скульптараў і архітэктараў пад кіраўніцтвам Юрыя Паўлава і быў урачыста адкрыты 3 жніўня 1996 года.
Мемарыял незвычайна пластычны, насычаны мастацкімі ідэямі і сімволікай. У цэнтры мемарыяла - храм-помнік. Першы памятны знак на востраве - валун з бронзавым абразом Божай Маці - быў усталяваны тут яшчэ ў 1988 годзе як закладной камень. Помнік загінулым воінам выкананы ў выглядзе храма. Ён стаіць на 16 палях, якія сыходзяць у балоцістую глебу і умацаваных валунамі. У аснову яго абрысаў пакладзены аблічча храма, заснаванага Еўфрасінні Полацкай. Камусьці храм нагадвае звон, камусьці - перакулены кветка з чатырма пялёсткамі. На чатыры бакі свету звернутыя погляды тужлівых жанчын, чутны літанні сваіх сыноў, мужоў, унукаў, братоў, умілаваных. За кожнай з чатырох скульптурных кампазіцый ўнутры храма - чатыры алтара з высечанымі імёнамі беларускіх воінаў, якія загінулі ў "гарачых кропках" нашай планеты. Усе абразы і ўнутраная роспіс выкананы старажытнай тэхнікай энкаустики - васковай жывапісу. Гэта жывапіс, выкананая гарачым спосабам, расплаўленым фарбамі, злучным рэчывам якіх з'яўляецца адбеленыя пчаліны воск. У цэнтры храма, у падземным калодзежы, знаходзіцца Святое месца, дзе закладзены жмені зямлі, прывезеныя маці з магіл сваіх сыноў. У падземны калодзеж сыходзяць туга нацягнутыя струны з металу, пакрытага меддзю, прымацаваныя да пяці званоў. Пры моцных парывах ветру струны гудуць. А ў дні памінання раздаецца звон.
Самы выразны элемент мемарыяла - скульптура плача анёла. Анёл-захавальнік плача, таму што не змог выканаць сваю місію - зберагчы воінаў ад смерці. У абзы вады раскіданыя валуны з назвамі афганскіх правінцый, дзе вялі баі савецкія войскі. Стэла з маскавальным мазаічным пакрыццём сімвалізуе памінальны стол.
Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета Рэспублікі Беларусь
Оперны тэатр размешчаны ў адным з самых прывабных куткоў Мінска. Гэта цэнтр горада - і ў той жа час ціхі, утульны раён з мноствам зялёных насаджэнняў. Тут размяшчаюцца будынка пасольстваў. Тут самая прыгожая гранітная набярэжная Свіслачы - галоўнай ракі нашага горада. Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета Рэспублікі Беларусь створаны ў 1933 годзе як Дзяржаўны тэатр оперы і балета Беларусі на базе Беларускай студыі оперы і балета. З 1940 году - Вялікі, з 1964 - акадэмічны.
Гісторыя тэатра пачынаецца ў 20-х гадах ХХ стагоддзя на сцэне першага Дзяржаўнага драматычнага тэатра, які меў у сваім складзе салістаў оперы, харавую і балетную групы і невялікі сімфанічны аркестр. Там ставіліся музычна-драматычныя спектаклі, урыўкі з опер і балетаў, гучала народная музыка. У гэты перыяд будучыя зоркі беларускага опернага і балетнага мастацтва атрымлівалі адукацыю ў музычных тэхнікумах Мінска, Віцебска, Гомеля. А таксама ў створанай ў 1930 годзе Дзяржаўнай студыі оперы і балета, якую ён узначальвае выдатным рускім спеваком Антонам Боначичем - у мінулым калегай вялікага Фёдара Шаляпіна на сцэне Марыінскага тэатра ў Санкт-Пецярбургу.
Адной з галоўных сваіх задач тэатр оперы і балета Беларусі лічыў стварэнне нацыянальнага рэпертуару. 10 сакавіка 1939 года прэм'ерай оперы беларускага кампазітара Яўгена Цікоцкага "МіхасьПадгорны" было адзначана адкрыццё ўласнага будынка тэатра на Траецкай гары, пабудаванага па праекце вядомага архітэктара Іосіфа Лангбарда. Першым балетным спектаклем, прадстаўленым на новай сцэне ў пастаноўцы знакамітага харэографа Касьяна Голейзовского, стаў "Бахчысарайскі фантан" Б.Асафьева, які адкрыў новы сезон 1939-1940 гадоў.
У час Вялікай Айчыннай вайны (1941-1945) Беларусь была акупавана нямецка-фашысцкімі войскамі, Сталіца падвергнулася самым жорсткім бамбардзіроўкам і была пераўтвораная ў руіны. Многія артысты тэатра пайшлі на фронт альбо далучыліся да партызанскага руху, многія стваралі франтавыя канцэртныя брыгады і выступалі на перадавой перад салдатамі Савецкай Арміі. Тэатр оперы і балета быў эвакуіраваны ў Паволжа Расіі (гарады Горкі і Дываноў), дзе працягваў актыўную творчую дзейнасць.
Адразу пасля вызвалення сталіцы калектыў вярнуўся ў Мінск і ў снежні 1944 гады адкрыў сезон прэм'ерай оперы "Алеся" Е.Тикоцкого. Гэта падзея азнаменавала адраджэнне Нацыянальнага тэатра оперы і балета Беларусі. Пасля рамонту і рэканструкцыі пашкоджанага бамбёжкай будынка тэатра, яго праца аднавілася, і вельмі хутка тэатр увайшоў у лік прызнаных лідэраў у культурнай прасторы былога Савецкага Союза.В наступныя гады, аж да распаду СССР, беларускі тэатр меў устойлівую рэпутацыю аднаго з самых яркіх і творча жыццяздольных коллективов.В 1996 годзе ў выніку рэарганізацыі адзіны тэатр падзяліўся на самастойныя структуры - тэатр оперы і тэатр балета. У 2008 годзе было прынята рашэнне зноў аб'яднаць трупы ў адзіны Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета Рэспублікі Беларусь.
8 сакавіка 2009 года Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь А. Р. Лукашэнка прыняў удзел ва ўрачыстым адкрыцці тэатра пасля рэканструкцыі.
У цяперашні час у абноўленым будынку тэатра рыхтуюцца новыя оперныя і балетныя пастаноўкі.
12 мая 2010 года Мітрапаліт Мінскі і Слуцкі, Патрыяршы Экзарх усяе Беларусі Філарэт асвяціў Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета Рэспублікі Беларусь.
За апошнія гады калектыў тэатра пабываў больш чым у 30 краінах свету. Напэўна, на геаграфічнай карце хутка застанецца зусім мала дзяржаў, дзе хоць бы адзін раз не выступаў тэатр оперы і балета Рэспублікі Беларусь: ад Партугаліі і Іспаніі да Японіі і Кітая, ад Нарвегіі і Вялікабрытаніі да Турцыі і Тайланда - усюды калектыў знайшоў сваіх гарачых прыхільнікаў.
плошча Перамогі
Плошча Перамогі - плошча ў цэнтры Мінска, размешчаная на скрыжаванні праспекта Незалежнасці і вуліцы Захарава.
У 1954 г. у цэнтры плошчы быў устаноўлены велічны помнік воінам Чырвонай Арміі і партызанам, якія загінулі ў гады Другой сусветнай вайны - манумент Перамогі - тридцативосьмиметровый гранітны абеліск, увянчаны трохметровым выявай ордэна Перамогі. Чатыры грані пастамента абеліска аформлены бронзавымі гарэльефы, створанымі беларускімі скульптарамі:
Задуманы помнік у форме абеліска, старажытнага сімвала імкнення да неба. На плошчы Перамогі форма абеліска класічная гранёны манумент на вялікім ступеністым пастаменце. Не забыты і нацыянальны каларыт: на стэле рытмічна размешчаныя рэльефныя паяскі з беларускім арнаментам. На пастаменце ў падставы абеліска - свяшчэнны меч Перамогі. Архітэктары помніка: Б.Король, Г.Загорский.
У падножжа помніка 3 ліпеня 1961 гады, у дзень 17-й гадавіны вызвалення горада Мінска, ганаровы грамадзянін горада Мінска, Герой Савецкага Саюза генерал-палкоўнік А.С.Бурдейный запаліў вечны агонь.
1 ліпеня 1984 года на плошчы былі ўсталяваныя пастаменты з капсуламі з зямлёй гарадоў-герояў: Масквы, Ленінграда, Валгаграда, Кіева, Адэсы, Севастопаля, Керчы, Наварасійска, Тулы, Брэсцкай крэпасці. У 1985 году - капсулы з зямлёй гарадоў-герояў Смаленска і Мурманска.
8 мая 1985 гады ў гонар 40-годдзя Перамогі ў падземным пераходзе на плошчы Перамогі адкрыты Мемарыяльны зала ў гонар загінулых Герояў Савецкага Саюза за вызваленне Беларусі. У цэнтры залы вянок, выкананы з мастацкага шкла з падсветкай знутры (мастак В. Пазняк). На сцяне залы замацаваныя бронзавую выяву Зоркі Героя Савецкага Саюза і пласціны з імёнамі 566 ураджэнцаў Беларусі і іншых рэспублік, якія ўдзельнічалі ў вызваленні беларускай зямлі і за свае подзвігі былі ўдастоены звання Героя Савецкага Саюза.
Касцёл святых Сымона і Алены
Касцёл пабудаваны ў 1910 годзе на сродкі Эдварда і Алімпіі Вайніловічаў у памяць аб іх памерлых дзецях - Сымон і Алене. Сымону было ўсяго 12 гадоў; Алена не дажыла аднаго дня да свайго 19-годдзя. Легенда распавядае, што Алена, ужо цяжка хворая, адчуваючы набліжэнне смерці, ўбачыла ў сне анёла, які паказаў ёй нябачанай прыгажосці храм. Раніцай, прачнуўшыся, яна намалявала па памяці ўбачанае ў сне і прасіла бацькоў пасля яе смерці пабудаваць у памяць пра яе і пра яе брата сапраўды такі касцёл.
Эдвард і Алімпія Вайніловіч ахвяравалі свае грошы на ўзвядзенне храма - з умовай, што ён будзе пабудаваны па выбраным імі праекце. Касцёл быў узведзены архітэктарамі Пойздерским і Марконі ў рэдкім раманскім стылі з характэрным парталам ўваходу, вежамі, якія нагадваюць замкавыя, вузкімі вокнамі.
Мінск-арэна
Шматфункцыянальны культурна-спартыўны комплекс «Мінск-арэна» - гэта адзін з самых сучасных мультыфункцыянальная збудаванняў у Еўропе, прызначаны для правядзення міжнародных спартыўных і культурна-забаўляльных мерапрыемстваў.
Шматфункцыянальны культурна-спартыўны комплекс «Мінск-арэна» ўключае ў сябе чатыры асноўных збудаванні:
спартыўна-культурнае збудаванне "Арэна" (15 000 месцаў),
спартыўны будынак «Веладром» (за 2 000 месцаў),
спартыўны будынак «Канькабежны стадыён» (3 000 месцаў),
шматузроўневую аўтастаянку.
парк Перамогі
Справа парк Перамогі. Гэта найбуйнейшы парк нашага горада. Яго плошча - каля 100 гектараў. У парку высаджана больш за 33 тысяч дрэў і 25 тысяч кустоў. У цэнтры парка на 40 гектарах раскінулася штучнае Камсамольскае возера. Яго адкрыццё павінна было адбыцца 22 чэрвеня 1941 года. У гэты нядзельная раніца многія мінчане сабраліся на адкрыццё возера, але, пачуўшы па радыё гаворка Молатава аб пачатку вайны, вярнуліся дадому, а ўвечары над Менскам ужо ляталі нямецкія бамбавікі ...
Ужо пасля заканчэння вайны, у 1945 годзе вакол возера быў закладзены парк у гонар перамогі савецкага народа над фашысцкай Германіяй.
Палац спорту
Палац спорту пабудаваны ў 1966 годзе па праекце Філімонава і Малышава. Праект апынуўся настолькі ўдалым, што быў выкарыстаны пры будаўніцтве такіх аб'ектаў у Чэлябінску і Валгаградзе. Палац спорту - першае ў Беларусі крыты спартыўны будынак, пабудаванае па новай асіметрычнай планіровачнай схеме. Трансфармацыя залы і арэны дае магчымасць праводзіць спаборніцтвы па 22 відах спорту, а таксама канцэрты і сходы. Палац мае пляцоўку са штучным лёдам. Яго трыбуны падчас спаборніцтваў месцяць 4 тысячы заўзятараў, а падчас канцэртаў - 5 з паловай тысяч гледачоў. Усяго ў Мінску 2000 спартыўных збудаванняў, сярод іх больш за 20 стадыёнаў і 30 плавальных басейнаў. Спартсмены Мінска вядомыя на міжнароднай арэне.
Ратуша
"Ратуша" у перакладзе з нямецкага азначае "Дом сходаў", дом для пасяджэнняў гарадскога савета. У часы Вялікага княства Літоўскага ратуша была абавязковым атрыбутам кожнага беларускага горада, які меў Магдэбургскае права, гэта значыць права на самакіраванне. Мінск атрымаў магдэбургскае права у 1499 годзе -у гонар гэтай падзеі была пабудавана ратуша са шпілем, упрыгожаная гадзінамі, званом і гарадскім гербам з выявай Панны Марыі.
Ратуша была знесена ў сярэдзіне 19-га стагоддзя з-за таго, што "... яно сваім існаваннем нагадвала жыхарам пра звычаі мінулага часу, пра магдэбургскім праве ...", пра старажытныя традыцыі самакіравання. На рашэнні аб зносе ратушы варта ўласнаручны рэзалюцыя цара Мікалая I. Ад яе захаваліся толькі падмуркі і падвальныя памяшканні. У 2002 г. яна адноўленая ў адпаведнасці з архіўнымі дакументамі і дадзенымі археалагічных раскопак.
Свята-Петра-Паўлаўскі сабор
Гэта самы старажытны праваслаўны храм у г. Мінску. Год яго заснавання - 1613. Сабор у поўнай меры падзяліў з народам часу гадоў гора і радасці. Амаль 200 гадоў ён і які размяшчаўся пры ім кляштар былі адзінымі захавальнікамі праваслаўнай веры ў Менску.
У XVI ст. крымскі хан спаліў Мінск, амаль усе жыхары былі знішчаны або сагнаныя ў палон. Але паступова горад зноў засяліўся людзьмі. Праваслаўныя жыхары, якія падвяргаліся ўціскам з боку каталікоў, стварылі ў горадзе праваслаўнае брацтва. Яно вырашыла пабудаваць на свае ўласныя сродкі вялікую мураваную царкву. Тут жа павінен быў знаходзіцца мужчынскі манастыр, а таксама руская праваслаўная школа, друкарня для друкавання рэлігійных славянскіх выданняў і бальніца для бедных. Многія багатыя гараджане ахвяравалі грошы на будаўніцтва храма. У 1612 г. мінскія жыхары пачалі будаўніцтва. Сабор быў названы Петра-Паўлоўскім у імя апосталаў Пятра і Паўла. У гэтым жа годзе тут пасяліліся манахі, якія прыехалі з Вільні, і пачаліся штодзённыя службы. Праз 4 гады пры манастыры ўжо існавала праваслаўная школа. Каталіцкія служыцелі спрабавалі царква і манастыр зачыніць, а будынак перадаць уніяцкім святарам. Аднак, нягледзячы на прыгнёту, манастыр набываў ўсё большы ўплыў: у 1613 г. сам кароль Рэчы Паспалітай Уладзіслаў IV дараваў манастыру прывілеі - трымаць школу для людзей хрысціянскіх і іх дзяцей, а таксама мець друкарню. У 1620, паспяхова завяршылася будаўніцтва каменнай царквы і манастыра.
Неаднаразова адбываліся сутыкненні з іншаверцаў. У 1617 г, уніяцкія святары зладзілі зьбіцьцё вучняў царкоўнай школы. Неаднаразова ладзіліся пагромы манастыра і царквы. Пасля гэтага манастыр прыйшоў у заняпад. Да 1787 г. у ім жылі толькі 5 манахаў. Праваслаўных заставалася ў Мінску няшмат. Гараджане прытрымліваліся ў асноўным каталіцкай і уніяцкай веры.
У 1793 г пасля 2-га падзелу Рэчы Паспалітай горад быў далучаны да Расіі. Петрапаўлаўскі мужчынскі манастыр скасавалі. У 1795 г храм абнавілі на сродкі, ахвяраваныя Кацярынай II. У абноўленай царквы знаходзіўся Мінскі кафедральны сабор, названы Екацярынінскага ў гонар рускай імператрыцы. У 1797 г. на набажэнстве ў царкве прысутнічаў новы рускі імператар Павел I, які застаўся задаволеным прыладай будынка і царкоўнай службай.
У 1812 г падчас французскай акупацыі храм быў ператвораны непрыяцелем у лазарэт, а ўсё царкоўнае маёмасць і начынне былі разрабаваны ці сапсаваныя.
Пасля ўсталявання Савецкай улады пачалося паўсюднае ганеньне на царкву. У 1933 г. храм быў зачынены, а яго маёмасць падвергнулася разграбленню. У самым саборы быў уладкаваны склад.
Неўзабаве пасля акупацыі Мінска нямецкімі войскамі (з 7 снежня 1941 г.) набажэнствы па ініцыятыве прыхаджан былі адноўленыя. У Петрапаўлаўскі сабор была занесеная цудатворны Мінская ікона Божай Маці. Службы ў храме здзяйсняліся да канца 1944 г. У час вайны пры налётах як нямецкай, так і нашай авіяцыі ў храме ад бамбёжак хаваліся жыхары бліжэйшых дамоў. У ліпені 1944 г. неўзабаве пасля вызвалення Мінска храм быў зачынены. Настаяцель храма і іншыя царкоўныя служачыя былі асуджаныя і атрымалі розныя тэрміны зняволення. З тых часоў служба ў храме ня праводзіліся амаль паўстагоддзя. Храм быў моцна пашкоджаны ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Пасля вайны храм адрамантавалі і ў ім доўгі час знаходзіўся дзяржаўны архіў.
7 снежня 1991 г. у Петрапаўлаўскім саборы быў здзейснены першы за 46 гадоў набажэнства.
Вядомыя беларусы
Многія вядомыя людзі - ад святых сярэднявечча да лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі і алімпійскіх чэмпіёнаў сучаснасці - ураджэнцы Беларусі.
Вядомыя гістарычныя асобы Беларусі
Вялікая княгіня, каралева Польшчы.
Барбара Радзівіл, дачка Юрыя Радзівіла, вялікага гетмана літоўскага, каралева польская і вялікая княгіня ВКЛ, другая жонка Жыгімонта (Жыгімонта) II Аўгуста.
Нарадзілася ў 1520 г, памерла ў 1551 г. праз паўгода пасля сваёй каранацыі. Пахавана ў Віленскім кафедральным касцёле.
Барбара Радзівіл стала гераіняй многіх легенд, у якіх выступае ў вобразе Чорнай дамы, а гісторыі рамантычнага кахання Барбары і Жыгімонта прысвечаны шматлікія мастацкія творы.
Леў Сапега
Дзяржаўны і ваенны дзеяч, гетман Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай, дыпламат, мысліцель. Адзін з галоўных стваральнікаў Статута ВКЛ (1588) - выдатнага помніка прававой і палітычнай думкі, па сутнасці першай канстытуцыі ў Еўропе.
Тадэвуш Касцюшка
Тадэвуш Касцюшка, які нарадзіўся ў Беларусі ў 1746 годзе, з'яўляецца нацыянальным героем Беларусі, Амерыкі і Польшчы. Быў кіраўніком нацыянальна-вызвольнага паўстання 1794 года ў Рэчы Паспалітай, прымаў удзел у вайне за незалежнасць ЗША.
Вядомыя навукоўцы з Беларусі
Ігнат Дамейка
Нарадзіўся ў Беларусі ў 1802 годзе. Быў знакамітым геолагам, большую частку жыцця правёў у Чылі, дзе стаў нацыянальным героем. 2002 ЮНЕСКА абвясціла годам Ігната Дамейкі. Памяць пра яго шанавалі ў многіх краінах свету, асабліва ў тых, з якімі былі звязаны яго жыццё і дзейнасць. У Беларусі праводзіліся навуковыя канферэнцыі, прызначаны стыпендыі імя Ігната Дамейкі, у месцах, дзе ён жыў, усталяваныя мемарыяльныя дошкі. Да юбілею ў мінскім выдавецтве «Беларускі кнігазбор» быў прымеркаваны выпуск яго кнігі «Мае падарожжы».
Іван (Ян) Чэрскі
Вучоны-географ, геолаг, знакаміты даследчык Сібіры, імем якога названы цэлы шэраг геаграфічных аб'ектаў. Нарадзіўся ў маёнтку Сволна Віцебскай губерні у 1845 годзе.
Мікалай Судзілоўскі (Нікалас Русель)
Этнограф, географ, хімік, біёлаг, урач-генетык, рэвалюцыянер-народнік, першы прэзідэнт сената Гавайскіх выспаў. Нарадзіўся ў 1850 г. у Магілёве ў збяднелай шляхецкай сям'і. C 1892 жыў на Гаваях, дзе адстойваў правы карэнных жыхароў.
Аляксандр Чыжэўскі
Нарадзіўся ў Гродзенскай вобласці ў 1897 годзе. Прызнаны вучоны, які вывучаў біялагічнае ўздзеянне сонца і сусвету, у тым ліку суадносіны сонечнай актыўнасці з перыядамі войнаў у гісторыі чалавецтва.
Соф'я Кавалеўская
Першая ў свеце жанчына-прафесар матэматыкі, з шляхецкага беларускага роду. Дзяцінства правяла ў маёнтку Палібіно Віцебскай губерні, а ў 18 гадоў ўступіла ў фіктыўны шлюб, каб з'ехаць за мяжу і займацца навукай. Працы Кавалеўскай прысвечаны матэматычнаму аналізу, механіцы, астраноміі.
Міхаіл Высоцкі
Выбітны навуковец і канструктар, пад кіраўніцтвам якога ствараліся лепшыя аўтамабілі МАЗ, на працягу дзесяцігоддзяў генеральны канструктар па аўтамабільнай тэхніцы Беларусі. Аўтар 134 вынаходак і 17 патэнтаў. Герой Беларусі (2006).Нарадзіўся ў в. Семежава Мінскай вобласці (1928).
Вядомыя касманаўты з Беларусі
Пётр Клімук
Пётр Клімук, першы беларускі касманаўт, вучоны ў галіне тэхнічных навук, двойчы Герой Савецкага Саюза.Нарадзіўся ў в. Камароўка Брэсцкага р-на ў 1942 годзе. Ажыццявіў тры палёты ў складзе экіпажаў касмічных караблёў і арбітальных комплексаў, правёў у космасе 78,76 сутак.
Уладзімір Кавалёнак
Уладзімір Кавалёнак, беларускі касманаўт, вучоны ў галіне ваенных навук, двойчы Герой Савецкага Саюза. Нарадзіўся ў в. Белае Мінскай вобласці ў 1942 годзе. Ажыццявіў тры палёты ў космас у якасці камандзіра экіпажа, правёў у космасе 216,38 сутак, у тым лікуу адкрытым космасе 2,3 гадзіны.
Алег Навіцкі
Першы беларускі касманаўт, які ўзначаліў у 2013 годзе экіпаж 34-ймеждународной экспедыцыі на МКС.
Алег Навіцкі нарадзіўся ў 1971 годзе ў г. Чэрвень Мінскай вобласці. Да паступлення ў атрад касманаўтаў служыў ваенным лётчыкам, ветэран баявых дзеянняў, узнагароджаны медалямі Міністэрства абароны РФ.
Вядомыя ў мастацтве беларусы
Нарадзіўся ў 1887 годзе ў Віцебску. Самы знакаміты ўраджэнец Беларусі, вядомы ва ўсім свеце як класік авангарда ў выяўленчым мастацтве.
Напалеон Орда
Мастак, кампазітар, ураджэнец в. Варацэвічы Пінскага павета.Стварыў больш за тысячу эскізаў збудаванняў Беларусі, Літвы, Польшчы, Францыі, якія з'яўляюцца найкаштоўнейшай крыніцай для гісторыкаў архітэктуры і рэстаўратараў Еўропы. У 2007 годзе 200-годдзе з дня нараджэння Н. Орды было ўключана ў каляндар памятных дат ЮНЕСКА.
Іван Хруцкі
Нарадзіўся ў мястэчку Ула Лепельскага павета Віцебскай губерні. Выбітны мастак, які распрацаваў уласны тып нацюрморта ў спалучэнні з партрэтам. 200-годдзе з дня нараджэння Івана Хруцкага ў 2010 годзе было ў календары памятных дат ЮНЕСКА.
Луіс Барт Маер
Нарадзіўся ў Мінску ў 1885 годзе. Кінематаграфіст Луіс Барт Маер найбольш вядомы як адзін з заснавальнікаў галівудскай кінастудыі "Метро-Голдвін-Маер", а таксама амерыканскай Акадэміі кінематаграфічных мастацтваў і навук. Менавіта Майер прапанаваў штогод ўручаць якая стала знакамітай прэмію "Оскар".
Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч
Пісьменнік, заснавальнік новай беларускай літаратуры і прафесійнай драматургіі, стваральнік першага беларускага тэатральнага калектыву, акцёр. У 2008 годзе 200-годдзе з дня нараджэння В. Дуніна-Марцінкевіча было ўключана ў каляндар памятных дат ЮНЕСКА.
Міхаіл Савіцкі
Народны мастак Беларусі, аўтар каля 200 палотнаў, стваральнік унікальнай серыі карцін "Лічбы на сэрцы", прысвечанай вязням канцлагераў. Многія працы Міхаіла Савіцкага атрымалі сусветную вядомасць. Нарадзіўся ў в. Звянячы Віцебскай вобласці (1922). Герой Беларусі (2006).
Быкаў Васіль Уладзіміравіч, беларускі празаік, драматург, публіцыст.Нарадзіўся ў 1924 годзе ў в. Бычкі Віцебскай вобласці. Народны пісьменнік Беларусі (1980). У 1990 - 1993 гг. прэзідэнт аб'яднання беларусаў свету "Бацькаўшчына". Гаўрыла Вашчанка Народны мастак Беларусі, жывапісец і педагог. "Чалавек года-92" і "Чалавек ХХ стагоддзя" (1993) па прызнанні Міжнароднага біяграфічнага цэнтра Кембрыджа. "Чалавек года-94" па версіі Амерыканскага біяграфічнага інстытута. Нарадзіўся ў в. Чыкаловічы Гомельскай вобласці (1928). Вядомыя палітыкі з Беларусі
g
Іосіф Гошкевіч
Дыпламат, навуковец-усходазнавец, падарожнік, першы консул Расійскай Імперыі ў Японіі і аўтар першага ў свеце японска-рускага слоўніка. Імем Гошкевича названы апісаныя ім віды насякомых і заліў у Паўночнай Карэі (Чосанман). Нарадзіўся ў 1814 г. у Рэчыцкім павеце (Гомельская вобласць). 200-годдзе з дня нараджэння И.Гошкевича ўключана ў каляндар памятных дат ЮНЕСКА
Міхаіл Клеафас Агінскі
Дыпламат, палітычны дзеяч, удзельнік паўстання пад кіраўніцтвам Касцюшкі, таленавіты кампазітар. Знакаміты паланэз "Развітанне з Радзімай" ён напісаў у радавой сядзібе Агінскіх у Залессі (Гродзенская вобласць). 250-годдзе з дня нараджэння М. К. Агінскага ўключана ў каляндар памятных дат ЮНЕСКА
Хаім Вейцман
Нарадзіўся ў Беларусі ў вёсцы Моталь (цяпер Іванаўскі раён, Брэсцкая вобласць) у 1874 годзе. Хаім Вейцман
быў выдатным хімікам, чытаў лекцыі ў Швейцарыі і Вялікабрытаніі. Як актыўны сіяніст ён быў абраны першым прэзідэнтам Дзяржавы Ізраіль (1949) і заставаўся на гэтай пасадзе да самай смерці (1952). Андрэй Грамыка Дыпламат, у 1957-1985 гг. міністр замежных спраў СССР. Узначальваў савецкую дэлегацыю на канферэнцыі па стварэнні ААН, распрацоўваў Статут арганізацыі. Нарадзіўся ў 1909 г. у в. Старыя Грамыкі (Веткаўскі раён Гомельскай вобласці).
Знакамітыя асветнікі Беларусі
Нарадзіўся ў Полацку ў 1486 годзе. Беларускі і ўсходнеславянскі першадрукар. Пераклаў на беларускую мову і выдаў 23 кнігі Бібліі, першую - у 1517 годзе.
Полацкая князёўна нарадзілася ў XII стагоддзі. Стала манашкай у 12 гадоў і правяла жыццё, дапамагаючы бедным і ладу царквы і манастыры па ўсёй Беларусі. Памерла падчас паломніцтва ў Ерусалім, яе мошчы вернуты ў Беларусь у 1910 годзе. Прылічаная да ліку святых, шануецца як заступніца, нябесная заступніца зямлі беларускай.
Чэмпіёны з Беларусі
Беларускі спартсмен і трэнер (вольная барацьба). Чэмпіён Алімпійскіх гульняў (1964, 1968, 1972), свету (1962, 1963, 1966, 1967, 1969-71).Прызнаны лепшым барцом вольнага стылю ХХ стагоддзя.
Вольга Корбут
Легендарная гімнастка заваявала 4 залатыя алімпійскія медалі, тры з іх - на алімпійскіх гульнях у Мюнхене (1972). У 1972 годзе прызнана лепшай спартсменкай свету.
Беларускі спартсмен (спартыўная гімнастыка). Чэмпіён XXV Алімпійскіх гульняў (1992, Іспанія). Бронзавы прызёр XXVI Алімпійскіх гульняў (1996, ЗША). 14-разовы чэмпіён свету, 10-разовы чэмпіён Еўропы. Пераможца Гульняў добрай волі (1990, ЗША).Чэмпіён Універсіяды (1993, 1995). Лепшы спартсмен свету за 10-годдзе (1991-2000).
Ігар Макараў
Макараў заваяваў залаты медаль у дзюдо на Алімпійскіх гульнях у Афінах ў 2004 годзе.
Юлія Несцярэнка
Несцярэнка заваявала залаты медаль у бегу на 100 метраў на Алімпійскіх гульнях у Афінах ў 2004 годзе.
Максім Мірны
Максім Мірны –самы вядомы тэнісіст Беларусі, які заваяваў серыю міжнародных узнагарод у парным разрадзе і вывеў беларускую зборную на лепшае месца за ўсю яе гісторыю на Кубку Дэвіса.
Упершыню ў кар'еры ўзначаліла рэйтынг Жаночай тэніснай асацыяцыі (WTA). На Алімпіядзе-2012 у Лондане заваявала золата ў міксце (у пары з Максімам Мірным) і бронзу ў адзіночным разрадзе.
Трохразовая чэмпіёнка Алімпійскіх гульняў у Сочы (2014) у гонцы пераследу, идивидуальной гонцы на 15 км, мас-старце (12,5 км), бронзавы прызёр Алімпійскіх гульняў у Ванкуверы (2010) у індывідуальнай гонцы на 15 км. Па версіі прэміі Biathlon Award беларуская спартсменка названа лепшай біятланісткай 2010 года.
Аляксей Грышын
Фрыстайліст, які прынёс Беларусі першае ў гісторыі незалежнай дзяржавы золата зімовых Алімпійскіх гульняў (Ванкувер-2010), бронзавы прызёр Алімпіяды ў Солт-Лэйк-Сіці (2002). Сяргей Мартынаў "Кароль малакалібернай вінтоўкі", алімпійскі чэмпіён Лондана-2012, двухразовы бронзавы прызёр Алімпіяд у Сіднэі і Афінах, рэкардсмен свету: 600 ачкоў з 600 магчымых у стральбе лежачы з малакалібернай вінтоўкі.
Адзін з лепшых гульцоў у гісторыі беларускага хакея, капітан нацыянальнай зборнай. Руслан Салей першым з айчынных майстроў клюшкі дайшоў да фіналу Кубка Стэнлі.
"Беларуская мова мае непараўнальнае зачараванне, сакавітае гучанне, спецыфічны каларыт, гэта сапраўды унікальная мова, самая мілагучная пасля італьянскай і самая старажытная сярод славянскіх моў".
Мова – гэта тое адзінае і непаўторнае, што ёсць у народа. Алаіза Пашкевіч казала:«Мова –гэта неацэнны скарб, які ніхто і ніколі адабраць не здолее. Але што рабіць, калі людзі самі губляюць матчына слова? Саромеюцца размаўляць, смяюцца з роднага”.
Уладзімір Караткевіч казаў: «Хто забыў сваіх продкаў – сябе губляе. Хто забыў сваю мову – ўсё згубіў».
З стагоддзя ў стагоддзе нашы продкі стараліся данесці да нас бацькоўскую мову, з самых малых гадоў прывівалі любоў да роднага краю, родных мясцін. На жаль, у сучаснасці такіх людзей становіцца ўсё менш. У пачатку дваццатага стагоддзя такія майстры слова, як Янка Купала, Якуб Колас, Максім Багдановіч, імкнуліся захаваць мову, данесці да нашчадкаў прыгажосць матчынага слова. Дабіваліся годнага пасаду нашай нацыі сярод другіх народаў. А мы, сучасныя людзі, грэбуем хараством і прыгажосцю яе пераліваў. Калі так будзе далей працягвацца, знікне мова, а калі не будзе мовы, знікне цэлы народ.
Першы білборд з вялікай выявай кавуна з серыі "Смак беларускай мовы" з’явіўся на вуліцы Багдановіча.
Пры дапамозе гэткай рэкламы папулярызуецца беларуская мова, а таксама паказаць яе хараство і чароўнасць.
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Абаронца_айчыны.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Выхавацель.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Ложак.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Жаночае_свята.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/приятного_аппетита.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Цырульник.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Адпачынак.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Папера.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Сябар_прыроды.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Птушки.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Перамога_1.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Перамога_2.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Кветки.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Дзьмухавец.jpg
http://content.schools.by/sad1.elsk/library/Да_пабачэння_дзіцячы_сад.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Матуліна_пяшчота.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Агародніна_hJZR2BB.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Садавіна_T4YGADB.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Ручнік.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Млын_4SoKNyt.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Канапа.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Цацкі.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Відэлец.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Твар.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Сяброўства.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Вавёрка.jpg
https://content.schools.by/sad1elsk/library/Малпа.jpg
Адной з асноўных задач адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь з’яўляецца фарміраванне патрыятызму пачынаючы з дашкольнага ўзросту. Нацыянальнае выхаванне спрыяе далучэнню чалавека да культуры народа, дапамагае маленькім беларусам усвядоміць сваю прыналежнасць да нацыі, багатай традыцыямі, звычаямі, дасягненнямі культуры і навукі.
Дашкольная ўстанова — першая прыступка ў сістэме адукацыі.
Дашкольны ўзрост з’яўляецца найбольш спрыяльным перыядам для авалодання дзецьмі складнікаў беларускай народнай культуры. Менавіта ў гэты прамежак жыцця ў дзіцяці фарміруецца цікавасць, патрэба ў інфармацыі, якія неабходны для наступнага навучання ў школе.
Вучэбнай праграмай дашкольнай адукацыі прадугледжваецца фарміраванне ўяўленняў аб сваёй малой радзіме (назва горада, пасёлка), народных і дзяржаўных святах, аб сімвалах беларускай дзяржавы, аб людзях, якія праславілі нашу краіну: асветніках, нацыянальных героях, Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь, дзеячах мастацтва, касманаўтах, спартсменах і г.д.
Беларускі пейзаж
Прырода Беларусі унікальная.
Тут можна сустрэць шмат рэдкіх відаў раслін і жывёл.
У рэспубліцы рэалізуюцца буйныя прыродаахоўныя праекты, створаны дзяржаўныя запаведнікі і заказнікі.
Беларускі ландшафт Разнастайная расліннасць займае 93,1% усёй тэрыторыі краіны.
Лясы складаюць 1/3 зялёнага покрыва краіны. Поўнач Беларусі - край азёр.
На поўдні краіны па цячэнні ракі Прыпяць размешчана балоцістая мясцовасць - славутае беларускае Палессе.
У тых раёнах Беларусі, дзе захаваліся унікальныя ландшафты, сустракаюцца рэдкія віды раслін і жывёл, былі створаны дзяржаўныя запаведнікі.
Дзікая прырода Беларусі У беларускіх лясах растуць 28 парод дрэў і каля 70 відаў кустоў.
Самыя распаўсюджаныя пароды дрэў:
бяроза (па ўсёй краіне)
хвоя (па ўсёй краіне)
елка (паўночныя раёны)
дуб (паўднёвыя раёны)
У Беларусі можна сустрэць велізарную колькасць дзікіх звяроў і птушак, сярод якіх шмат рэдкіх відаў.
У Беларусі жыве 76 відаў млекакормячых, самыя распаўсюджаныя з якіх:
лось
алень
дзік
воўк
бабёр
На тэрыторыі рэспублікі сустракаецца каля 300 відаў птушак. Для аховы рэдкіх і знікаючых відаў раслін і жывёл была створана Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь. У яе ўключаны 17 відаў млекакормячых, 72 віды птушак, 4 віды земнаводных, 10 відаў рыб, 72 віды насякомых - яны знаходзяцца пад аховай дзяржавы, і ў месцах іх пражывання створаны дзяржаўныя запаведнікі і заказнікі.
Национальный правовой Интернет-портал Республики Беларусь, 07.01.2021, 2/2803
ЗАКОН РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ
4 января 2021 г. № 83-З
Об изменении Закона Республики Беларусь
«О государственных символах Республики Беларусь»
Принят Палатой представителей 10 декабря 2020 г.
Одобрен Советом Республики 18 декабря 2020 г.
https://pravo.by/document/?guid=3871&p2=2/1050
Зарегистрировано в НРПА РБ 16 июля 2004 г. N 2/1050
Принят Палатой представителей 3 июня 2004 года
Одобрен Советом Республики 16 июня 2004 года
Настоящий Закон направлен на правовое регулирование вопросов государственных символов Республики Беларусь, установленных Конституцией Республики Беларусь, и определяет описание и порядок их использования.
Статья 1. Символами Республики Беларусь как суверенного государства являются Государственный флаг Республики Беларусь, Государственный герб Республики Беларусь и Государственный гимн Республики Беларусь.
Статья 2. Граждане Республики Беларусь, а также находящиеся на территории Республики Беларусь иностранные граждане и лица без гражданства обязаны уважительно относиться к Государственному флагу Республики Беларусь, Государственному гербу Республики Беларусь и Государственному гимну Республики Беларусь.
Статья 3. Эталон Государственного флага Республики Беларусь и эталон Государственного герба Республики Беларусь (многоцветный, двухцветный и одноцветный в графическом и объемном вариантах) хранятся в государственном учреждении "Национальный архив Республики Беларусь", эталонная запись Государственного гимна Республики Беларусь хранится в учреждении "Белорусский государственный архив кинофотофонодокументов" - постоянно.
Государственный флаг Республики Беларусь и его изображение независимо от их размеров должны в точности соответствовать эталону Государственного флага Республики Беларусь.
Воспроизводимое изображение Государственного герба Республики Беларусь независимо от его размеров должно в точности соответствовать многоцветному, двухцветному и одноцветному эталонам Государственного герба Республики Беларусь в графическом или объемном варианте. Изображение Государственного герба Республики Беларусь помещено в приложении 1 к настоящему Закону.
Государственный гимн Республики Беларусь должен исполняться в точном соответствии с текстом и музыкальной редакцией (нотами) согласно приложениям 2 и 3 к настоящему Закону, а также в соответствии с эталонной записью Государственного гимна Республики Беларусь.
Государственный флаг Республики Беларусь и Государственный герб Республики Беларусь изготавливаются в порядке, установленном законодательством Республики Беларусь. Не допускается использование Государственного герба Республики Беларусь и Государственного флага Республики Беларусь, изготовленных иным способом.
Статья 4. Государственный флаг Республики Беларусь представляет собой прямоугольное полотнище, состоящее из двух горизонтальных цветных полос: верхней - красного цвета и нижней - зеленого цвета. Отношение ширины полос красного и зеленого цвета - 2:1. Отношение ширины Государственного флага Республики Беларусь к его длине - 1:2. У древка вертикально расположен белорусский национальный орнамент красного цвета на белом поле, составляющем 1/9 длины Государственного флага Республики Беларусь. Государственный флаг Республики Беларусь крепится на древке (флагштоке), которое окрашивается в золотистый (охра) цвет. Отношение ширины Государственного флага Республики Беларусь к длине древка - 1:3.
При проведении церемоний и других торжественных мероприятий, а также при установке Государственного флага Республики Беларусь в служебных кабинетах Президента Республики Беларусь, Председателя Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Председателя Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Премьер-министра Республики Беларусь, Председателя Конституционного Суда Республики Беларусь, Председателя Верховного Суда Республики Беларусь, Председателя Высшего Хозяйственного Суда Республики Беларусь, Генерального прокурора Республики Беларусь, Председателя Правления Национального банка Республики Беларусь, Председателя Комитета государственного контроля Республики Беларусь и руководителей иных государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, руководителей республиканских органов государственного управления, подчиненных Правительству Республики Беларусь, председателей местных Советов депутатов, руководителей местных исполнительных и распорядительных органов на верхнем конце древка Государственного флага Республики Беларусь закрепляется навершие ромбовидной формы с изображением пятиконечной звезды, аналогичным ее изображению на Государственном гербе Республики Беларусь. Навершия изготавливаются из металла желтого цвета.
Статья 5. Государственный флаг Республики Беларусь поднимается или устанавливается:
на здании резиденции Президента Республики Беларусь - постоянно, за исключением случаев, когда в соответствии с законодательством Республики Беларусь на здании резиденции Президента Республики Беларусь поднимается дубликат штандарта (флага) Президента Республики Беларусь;
на здании Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь и на здании Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь - постоянно;
на здании Совета Министров Республики Беларусь - постоянно;
на зданиях органов Комитета государственного контроля Республики Беларусь и иных государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, - постоянно;
на зданиях республиканских органов государственного управления и иных государственных организаций, подчиненных Правительству Республики Беларусь, - постоянно;
на зданиях Конституционного Суда Республики Беларусь, общих и хозяйственных судов Республики Беларусь, органов прокуратуры Республики Беларусь, учреждений Национального банка Республики Беларусь, местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов - постоянно, а на зданиях, в которых проводятся заседания местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов, - на время проведения заседаний;
на зданиях и (или) территориях дипломатических представительств (включая резиденции глав дипломатических представительств), консульских учреждений, представительств Республики Беларусь при международных организациях, а также специальных миссий Республики Беларусь - в соответствии с нормами международного права, правилами дипломатического протокола, законами, правилами и обычаями государства пребывания;
на транспортных средствах глав государств, правительств и парламентов, прибывших с официальными или рабочими визитами в Республику Беларусь, в случае, если их сопровождает официальное лицо, представляющее Республику Беларусь;
на морских судах и судах речного флота, зарегистрированных в Республике Беларусь, - на флагштоке или гафеле;
на транспортных средствах глав дипломатических представительств, консульских учреждений, представительств Республики Беларусь при международных организациях, а также специальных миссий Республики Беларусь - в соответствии с нормами международного права, правилами дипломатического протокола, законами, правилами и обычаями государства пребывания;
на транспортных средствах, морских судах (на топе передней мачты или на сигнальной мачте) и других средствах передвижения, на которых в качестве официальных лиц находятся Председатель Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Председатель Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Премьер-министр Республики Беларусь или лица, исполняющие их обязанности, - в случае нахождения этих лиц в служебных командировках за границей, руководитель делегации, направленной в установленном порядке Национальным собранием Республики Беларусь или Советом Министров Республики Беларусь, посол, руководитель консульского учреждения Республики Беларусь, постоянный представитель Республики Беларусь при международных организациях либо глава или представитель специальной миссии Республики Беларусь - с согласия этих лиц;
на зданиях и в помещениях, в которых проводится голосование, - в дни выборов и референдумов;
на зданиях и в помещениях, в которых проводятся республиканские собрания, - в дни проведения таких собраний;
в объединениях, соединениях и воинских частях Вооруженных Сил Республики Беларусь, других войск и воинских формирований, создаваемых в соответствии с законодательством Республики Беларусь, - в соответствии с общевоинскими уставами Вооруженных Сил Республики Беларусь;
в пунктах пропуска через Государственную границу Республики Беларусь, на пограничных заставах, пограничных постах, в иных подразделениях органов пограничной службы Республики Беларусь, несущих службу по охране Государственной границы Республики Беларусь;
на спортивных аренах - во время проведения чемпионатов и первенств Республики Беларусь, международных спортивных соревнований с участием национальных сборных команд и во время награждения белорусских спортсменов - победителей международных соревнований;
в служебных кабинетах Президента Республики Беларусь, Председателя Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Председателя Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Премьер-министра Республики Беларусь, Председателя Комитета государственного контроля Республики Беларусь и руководителей иных государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, руководителей республиканских органов государственного управления и иных государственных организаций, подчиненных Правительству Республики Беларусь, судей Конституционного Суда Республики Беларусь, общих и хозяйственных судов Республики Беларусь, Генерального прокурора Республики Беларусь, прокуроров областей, города Минска, районов (городов) и приравненных к ним прокуроров, председателей областных, города Минска и межрайонных комитетов государственного контроля Республики Беларусь, Председателя Правления Национального банка Республики Беларусь, начальников главных управлений по областям и городу Минску, управляющих отделениями Национального банка Республики Беларусь в городах, председателей местных Советов депутатов, руководителей местных исполнительных и распорядительных органов, иных государственных организаций, командиров объединений, соединений, воинских частей Вооруженных Сил Республики Беларусь, других войск и воинских формирований, создаваемых в соответствии с законодательством Республики Беларусь, в помещениях заседаний Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Совета Министров Республики Беларусь, Конституционного Суда Республики Беларусь, местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов, в залах судебных заседаний общих и хозяйственных судов Республики Беларусь, в помещениях воинских частей, помещениях органов, регистрирующих акты гражданского состояния, помещениях торжественной регистрации рождения и брака, помещениях государственных нотариальных контор, помещениях государственных научных организаций и учреждений образования, иных государственных организаций, помещениях, в которых депутаты Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, депутаты местных Советов депутатов постоянно принимают избирателей;
на других объектах в соответствии с законодательными актами Республики Беларусь.
Государственный флаг Республики Беларусь может использоваться во время государственных праздников и праздничных дней, а также при торжественных мероприятиях, проводимых государственными органами и иными организациями, гражданами во время народных, трудовых, семейных праздников и в другие памятные даты, в том числе и без использования древка (флагштока), при обеспечении необходимого уважения к Государственному флагу Республики Беларусь.
Государственный флаг Республики Беларусь, изготовленный в настольном варианте, может быть установлен в помещениях, используемых организациями и гражданами Республики Беларусь.
Статья 6. При одновременном поднятии или установлении Государственного флага Республики Беларусь и флага другого государства Государственный флаг Республики Беларусь должен быть поднят или установлен с правой стороны, а флаг другого государства - с левой, если стать лицом к ним. В случае поднятия флагов трех и более государств флаги располагаются в алфавитном порядке по названию этих государств.
Государственный флаг Республики Беларусь располагается на одном уровне с флагами других государств и должен быть одного размера с ними.
При одновременном установлении Государственного флага Республики Беларусь и флага другого государства на транспортных средствах (за исключением морских судов и судов речного флота) Государственный флаг Республики Беларусь располагается слева по направлению движения, а флаг другого государства - справа по направлению движения на одном уровне по высоте и на одной горизонтальной линии, перпендикулярной направлению движения транспортного средства.
При одновременном поднятии или установлении Государственного флага Республики Беларусь и штандарта (флага) Президента Республики Беларусь Государственный флаг Республики Беларусь должен быть поднят или установлен с левой стороны, а штандарт (флаг) Президента Республики Беларусь - с правой, если стать лицом к ним.
Статья 7. Во время траура, объявленного Президентом Республики Беларусь, Государственный флаг Республики Беларусь устанавливается в траурном оформлении. В этом случае к верхней части древка (флагштока) Государственного флага Республики Беларусь прикрепляется лента черного цвета, длина которой равна длине полотнища флага. Государственный флаг Республики Беларусь, установленный на флагштоке, приспускается на 1/3 длины флагштока.
Статья 8. Изображение Государственного флага Республики Беларусь помещается на воздушных судах, зарегистрированных в Республике Беларусь.
В случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Беларусь, изображение Государственного флага Республики Беларусь может быть использовано в качестве основы или элемента государственных наград Республики Беларусь, а также геральдических знаков - эмблем и нагрудных знаков государственных органов.
Флаги административно-территориальных единиц Республики Беларусь, государственных органов, иных государственных организаций, политических партий, профессиональных союзов и других общественных объединений, республиканских государственно-общественных объединений не могут быть идентичны Государственному флагу Республики Беларусь.
Государственный флаг Республики Беларусь не может быть использован в качестве основы флагов административно-территориальных единиц Республики Беларусь, государственных органов, иных государственных организаций, политических партий, профессиональных союзов и других общественных объединений, республиканских государственно-общественных объединений, если иное не установлено Президентом Республики Беларусь.
При одновременном поднятии или размещении Государственного флага Республики Беларусь и флага административно-территориальной единицы Республики Беларусь, государственного органа, иной государственной организации, политической партии, профессионального союза и другого общественного объединения, республиканского государственно-общественного объединения Государственный флаг Республики Беларусь должен располагаться с левой стороны от другого флага, если стать лицом к ним. При одновременном размещении нечетного числа флагов Государственный флаг Республики Беларусь должен располагаться в центре, а при размещении четного числа флагов (более двух) - левее центра.
Изображение Государственного флага Республики Беларусь может быть использовано в декоративных целях в качестве государственного и национального символа таким образом, чтобы при этом не было проявлено неуважение к Государственному флагу Республики Беларусь.
Не допускается размещение на Государственном флаге Республики Беларусь надписей и графических изображений независимо от способа их нанесения.
Статья 9. Государственный герб Республики Беларусь представляет собой размещенный в серебряном поле зеленый контур Государственной границы Республики Беларусь, наложенный на золотые лучи восходящего над земным шаром солнца. Вверху поля находится пятиконечная красная звезда. Герб обрамлен венком из золотых колосьев, переплетенных справа цветками клевера, слева - цветками льна. Венок трижды перевит с каждой стороны красно-зеленой лентой, в средней части которой в основании Государственного герба Республики Беларусь в две строки начертаны золотом слова "Рэспублiка Беларусь".
Государственный герб Республики Беларусь может воспроизводиться в многоцветном, двухцветном и одноцветном (в том числе золотом) изображении в графическом или объемном варианте. Случаи помещения многоцветного, двухцветного и одноцветного (в том числе золотого) изображения Государственного герба Республики Беларусь в графическом или объемном варианте определяются законодательством Республики Беларусь.
Статья 10. Изображение Государственного герба Республики Беларусь помещается:
на здании резиденции Президента Республики Беларусь, на зданиях Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Совета Министров Республики Беларусь, Национального банка Республики Беларусь, Комитета государственного контроля Республики Беларусь, иных государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, республиканских органов государственного управления и иных государственных организаций, подчиненных Правительству Республики Беларусь, Конституционного Суда Республики Беларусь, общих и хозяйственных судов Республики Беларусь, органов прокуратуры Республики Беларусь, местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов, на зданиях и в помещениях дипломатических представительств (включая резиденции глав дипломатических представительств), консульских учреждений, представительств Республики Беларусь при международных организациях, а также специальных миссий Республики Беларусь;
в служебных кабинетах Президента Республики Беларусь, Председателя Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Председателя Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Премьер-министра Республики Беларусь, Председателя Комитета государственного контроля Республики Беларусь и руководителей иных государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, руководителей республиканских органов государственного управления и иных государственных организаций, подчиненных Правительству Республики Беларусь, судей Конституционного Суда Республики Беларусь, общих и хозяйственных судов Республики Беларусь, Генерального прокурора Республики Беларусь, прокуроров областей, города Минска, районов (городов) и приравненных к ним прокуроров, председателей областных, города Минска и межрайонных комитетов государственного контроля Республики Беларусь, Председателя Правления Национального банка Республики Беларусь, начальников главных управлений по областям и городу Минску, управляющих отделениями Национального банка Республики Беларусь в городах, председателей местных Советов депутатов, руководителей местных исполнительных и распорядительных органов, иных государственных организаций, командиров объединений, соединений, воинских частей Вооруженных Сил Республики Беларусь, других войск и воинских формирований, создаваемых в соответствии с законодательством Республики Беларусь, в помещениях заседаний Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Совета Министров Республики Беларусь, Конституционного Суда Республики Беларусь, местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов, в залах судебных заседаний общих и хозяйственных судов Республики Беларусь, в помещениях воинских частей, помещениях органов, регистрирующих акты гражданского состояния, помещениях торжественной регистрации рождения и брака, помещениях государственных нотариальных контор, помещениях государственных научных организаций и учреждений образования, иных государственных организаций, помещениях, в которых депутаты Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, депутаты местных Советов депутатов постоянно принимают избирателей;
на печатях, угловых штампах и бланках документов Президента Республики Беларусь, Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Совета Министров Республики Беларусь, государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, республиканских органов государственного управления и иных государственных организаций, подчиненных Правительству Республики Беларусь, местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов, Конституционного Суда Республики Беларусь, общих и хозяйственных судов Республики Беларусь, органов прокуратуры Республики Беларусь, государственных нотариальных контор, Национальной академии наук Беларуси, государственных научных организаций и учреждений образования, иных государственных организаций и на бланках документов постоянных комиссий палат Национального собрания Республики Беларусь;
на грамотах, благодарностях, дипломах, удостоверениях, специальных пропусках, выдаваемых организациями, указанными в абзаце четвертом части первой настоящей статьи;
на государственных ценных бумагах;
на паспорте гражданина Республики Беларусь, дипломатическом паспорте гражданина Республики Беларусь, служебном паспорте гражданина Республики Беларусь, виде на жительство в Республике Беларусь, удостоверении беженца, свидетельстве на возвращение в Республику Беларусь, национальном удостоверении личности моряка Республики Беларусь, проездном документе Республики Беларусь;
на пограничных столбах, устанавливаемых на Государственной границе Республики Беларусь, а также в пунктах пропуска через нее;
на штандарте (флаге) Президента Республики Беларусь.
Изображение Государственного герба Республики Беларусь может помещаться:
на денежных знаках Республики Беларусь;
на государственных наградах Республики Беларусь и документах к ним;
на нагрудных знаках об окончании государственных учреждений, обеспечивающих получение высшего образования;
на титульных листах государственных периодических изданий.
Гербы административно-территориальных единиц Республики Беларусь, а также гербы городов и поселков городского типа, официально утвержденных в этом статусе, не могут быть идентичны Государственному гербу Республики Беларусь.
Государственный герб Республики Беларусь не может быть использован в качестве геральдической основы гербов административно-территориальных единиц Республики Беларусь, а также гербов городов и поселков городского типа, официально утвержденных в этом статусе.
При одновременном размещении Государственного герба Республики Беларусь и герба административно-территориальной единицы Республики Беларусь, а также герба города и поселка городского типа, официально утвержденного в этом статусе, Государственный герб Республики Беларусь должен располагаться с левой стороны от другого герба, если стать лицом к ним. При одновременном размещении нечетного числа гербов Государственный герб Республики Беларусь должен располагаться в центре, а при размещении четного числа гербов (более двух) - левее центра.
В случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Беларусь, изображение Государственного герба Республики Беларусь может быть использовано в качестве элемента геральдических знаков - эмблем и нагрудных знаков государственных органов.
Запрещается использование Государственного герба Республики Беларусь в качестве основы геральдических знаков - эмблем общественных объединений, республиканских государственно-общественных объединений, если иное не установлено Президентом Республики Беларусь.
Организациям, не указанным в части первой настоящей статьи, право использования изображения Государственного герба Республики Беларусь может быть предоставлено только законодательными актами Республики Беларусь.
Законодательными актами Республики Беларусь могут быть предусмотрены и иные случаи обязательного помещения изображения Государственного герба Республики Беларусь.
Граждане Республики Беларусь могут использовать изображение Государственного герба Республики Беларусь и в иных случаях при обеспечении необходимого уважения к Государственному гербу Республики Беларусь, за исключением случаев помещения его изображения на бланках писем.
Не допускается помещение изображения Государственного герба Республики Беларусь на визитных карточках граждан Республики Беларусь, не являющихся государственными служащими.
Статья 11. Государственный гимн Республики Беларусь представляет собой музыкально-поэтическое произведение, исполняемое в случаях, предусмотренных настоящим Законом и иными законодательными актами Республики Беларусь.
Государственный гимн Республики Беларусь может исполняться в оркестровом, хоровом, оркестрово-хоровом либо в иных вокальных, инструментальных или вокально-инструментальных вариантах. При этом могут использоваться аудио- и видеозапись, а также средства теле- и радиотрансляции.
При вокальном и вокально-инструментальном исполнении Государственный гимн Республики Беларусь исполняется полностью, а при его инструментальном исполнении допускается частичное исполнение - проигрываются запев и припев один раз.
Статья 12. Государственный гимн Республики Беларусь исполняется:
при вступлении Президента Республики Беларусь в должность - после принесения им Присяги;
при открытии и закрытии сессий Палаты представителей и Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь;
во время официальной церемонии поднятия Государственного флага Республики Беларусь и иных официальных государственных церемоний;
во время проведения церемоний встреч глав иностранных государств, парламентов и правительств иностранных государств, посещающих Республику Беларусь с официальными визитами;
при официальных церемониях возложения венков главами иностранных государств, парламентов и правительств;
при проведении воинских ритуалов - в соответствии с общевоинскими уставами Вооруженных Сил Республики Беларусь;
при официальных церемониях во время спортивных соревнований на территории Республики Беларусь и за ее пределами - в соответствии с правилами организации этих соревнований.
Государственный гимн Республики Беларусь может исполняться:
при открытии памятников, памятных знаков и иных сооружений, посвященных знаменательным событиям в жизни Республики Беларусь, в честь знаменитых государственных, политических, общественных и военных деятелей, народных героев, деятелей науки, искусства и культуры;
при открытии и закрытии торжественных собраний, посвященных государственным праздникам Республики Беларусь;
во время торжественных собраний, проводимых государственными органами и иными организациями;
гражданами во время народных, трудовых, семейных праздников и других торжественных мероприятий при обеспечении необходимого уважения к Государственному гимну Республики Беларусь.
Государственный гимн Республики Беларусь транслируется государственными телевизионными и радиовещательными компаниями:
ежедневно в начале и перед окончанием вещания, а при круглосуточном вещании - в 6 часов и в 24 часа;
в новогоднюю ночь - после боя часов в 24 часа.
Статья 13. При официальном исполнении Государственного гимна Республики Беларусь присутствующие слушают его стоя (мужчины - без головных уборов, военнослужащие, иные лица, для которых предусмотрено ношение форменной одежды, - в соответствии с законодательством Республики Беларусь).
Статья 14. Исполнение Государственного гимна Республики Беларусь при проведении Республикой Беларусь официальных мероприятий на территории иностранных государств осуществляется в соответствии с правилами, установленными Министерством иностранных дел Республики Беларусь, законами, правилами и обычаями государства пребывания.
Статья 15. Нарушение требований настоящего Закона, а также надругательство над государственными символами Республики Беларусь влекут за собой ответственность в соответствии с законодательством Республики Беларусь.
Статья 16. Контроль за соблюдением настоящего Закона осуществляется:
руководителями государственных органов и иных организаций - в соответствующих государственных органах и иных организациях;
Министерством иностранных дел Республики Беларусь - на территориях дипломатических представительств, консульских учреждений и представительств Республики Беларусь при международных организациях, а также специальных миссий Республики Беларусь.
Статья 17. Настоящий Закон вступает в силу со дня его официального опубликования.
До приведения законодательства Республики Беларусь в соответствие с настоящим Законом нормативные правовые акты Республики Беларусь применяются в той части, в которой они не противоречат настоящему Закону, если иное не установлено Конституцией Республики Беларусь.
Статья 18. Совету Министров Республики Беларусь в трехмесячный срок со дня вступления в силу настоящего Закона:
обеспечить приведение актов законодательства Республики Беларусь в соответствие с настоящим Законом;
принять иные меры, необходимые для реализации настоящего Закона.
Президент Республики Беларусь А.ЛУКАШЕНКО
Приложение 1
к Закону Республики Беларусь
"О государственных символах
Республики Беларусь"
05.07.2004 N 301-З
*****НА БУМАЖНОМ НОСИТЕЛЕ
Приложение 2
к Закону Республики Беларусь
"О государственных символах
Республики Беларусь"
05.07.2004 N 301-З
Словы М.Клiмковiча, У.Карызны Музыка Н.Сакалоўскага
*****НА БУМАЖНОМ НОСИТЕЛЕ
Приложение 3
к Закону Республики Беларусь
"О государственных символах
Республики Беларусь"
05.07.2004 N 301-З
Словы М.Клiмковiча, У.Карызны Музыка Н.Сакалоўскага
Мы, беларусы - мiрныя людзi,
Сэрцам адданыя роднай зямлi,
Шчыра сябруем, сiлы гартуем
Мы ў працавiтай, вольнай сям'i.
Слаўся, зямлi нашай светлае iмя,
Слаўся, народаў братэрскi саюз!
Наша любiмая мацi-Радзiма,
Вечна жывi i квiтней, Беларусь!
Разам з братамi мужна вякамi
Мы баранiлi родны парог,
У бiтвах за волю, бiтвах за долю
Свой здабывалi сцяг перамог!
Слаўся, зямлi нашай светлае iмя,
Слаўся, народаў братэрскi саюз!
Наша любiмая мацi-Радзiма,
Вечна жывi i квiтней, Беларусь!
Дружба народаў - сiла народаў -
Наш запаветны, сонечны шлях.
Горда ж узвiся ў ясныя высi,
Сцяг пераможны - радасцi сцяг!
Слаўся, зямлi нашай светлае iмя,
Слаўся, народаў братэрскi саюз!
Наша любiмая мацi-Радзiма,
Вечна жывi i квiтней, Беларусь!
ДЗЯРЖАЎНЫ ГІМН РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ
Словы М.Клімковіча, У.Карызны Музыка Н.Сакалоўскага
Мы, беларусы – мірныя людзі,
Сэрцам адданыя роднай зямлі,
Шчыра сябруем, сілы гартуем
Мы ў працавітай, вольнай сям’і.
Слаўся, зямлі нашай светлае імя,
Слаўся, народаў братэрскі саюз!
Наша любімая маці-Радзіма,
Вечна жыві і квітней, Беларусь!
Разам з братамі мужна вякамі
Мы баранілі родны парог,
У бітвах за волю, бітвах за долю
Свой здабывалі сцяг перамог!
Слаўся, зямлі нашай светлае імя,
Слаўся, народаў братэрскі саюз!
Наша любімая маці-Радзіма,
Вечна жыві і квітней, Беларусь!
Дружба народаў – сіла народаў –
Наш запаветны, сонечны шлях.
Горда ж узвіся ў ясныя высі,
Сцяг пераможны – радасці сцяг!
Слаўся, зямлі нашай светлае імя,
Слаўся, народаў братэрскі саюз!
Наша любімая маці-Радзіма,
Вечна жыві і квітней, Беларусь!
Источник: https://pravo.by/document/?guid=3871&p2=2/1050 – Национальный правовой Интернет-портал Республики Беларусь
Дзяржаўны герб Рэспублікі Беларусь
ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ГЕРБ РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ
Статья 9. Государственный герб Республики Беларусь представляет собой размещенный в серебряном поле золотой контур Государственной границы Республики Беларусь, наложенный на золотые лучи восходящего над земным шаром солнца. Вверху поля находится пятиконечная красная звезда. Герб обрамлен венком из золотых колосьев, переплетенных справа цветками клевера, слева – цветками льна. Венок трижды перевит с каждой стороны красно-зеленой лентой, в средней части которой в основании Государственного герба Республики Беларусь в две строки начертаны золотом слова «Рэспубліка Беларусь».
Государственный герб Республики Беларусь может воспроизводиться в многоцветном, двухцветном и одноцветном (серебряном и золотом) изображении. Случаи помещения многоцветного, двухцветного и одноцветного (серебряного и золотого) изображения Государственного герба Республики Беларусь определяются законодательством.
Статья 10. Изображение Государственного герба Республики Беларусь помещается:
на здании официальной резиденции Президента Республики Беларусь, на зданиях Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Совета Министров Республики Беларусь, Национального банка, Комитета государственного контроля, иных государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, республиканских органов государственного управления и иных государственных организаций, подчиненных Правительству Республики Беларусь, Конституционного Суда Республики Беларусь, судов общей юрисдикции Республики Беларусь, органов прокуратуры, местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов, на зданиях и в помещениях дипломатических представительств (включая резиденции руководителей дипломатических представительств) и консульских учреждений Республики Беларусь;
в служебных кабинетах Президента Республики Беларусь, Председателя Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Председателя Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Премьер-министра Республики Беларусь, Председателя Комитета государственного контроля и руководителей иных государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, руководителей республиканских органов государственного управления и иных государственных организаций, подчиненных Правительству Республики Беларусь, судей Конституционного Суда Республики Беларусь, судов общей юрисдикции Республики Беларусь, Генерального прокурора, прокуроров областей, города Минска, районов, районов в городах, городов, межрайонных и приравненных к ним транспортных прокуроров, председателей комитетов государственного контроля областей, Председателя Правления Национального банка, начальников главных управлений Национального банка по областям, председателей местных Советов депутатов, руководителей местных исполнительных и распорядительных органов, иных государственных организаций, командиров объединений, соединений, воинских частей Вооруженных Сил Республики Беларусь, других войск и воинских формирований, создаваемых в соответствии с законодательством, в помещениях заседаний Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Совета Министров Республики Беларусь, Конституционного Суда Республики Беларусь, местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов, в залах судебных заседаний судов общей юрисдикции Республики Беларусь, в помещениях воинских частей, помещениях органов, регистрирующих акты гражданского состояния, помещениях торжественной регистрации рождения и брака, помещениях государственных научных организаций и учреждений образования, иных государственных организаций, помещениях, в которых депутаты Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, члены Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, депутаты местных Советов депутатов постоянно принимают граждан;
на печатях, угловых штампах и бланках документов Президента Республики Беларусь, Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Совета Министров Республики Беларусь, государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, республиканских органов государственного управления и иных государственных организаций, подчиненных Правительству Республики Беларусь, местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов, Конституционного Суда Республики Беларусь, судов общей юрисдикции Республики Беларусь, органов прокуратуры, Национальной академии наук Беларуси, государственных научных организаций и учреждений образования, иных государственных организаций и на бланках документов постоянных комиссий палат Национального собрания Республики Беларусь, а также на печатях и бланках документов дипломатических представительств и консульских учреждений Республики Беларусь, на печатях нотариусов;
на официальных сайтах государственных органов в глобальной компьютерной сети Интернет;
на грамотах, благодарностях, служебных удостоверениях, специальных пропусках, выдаваемых организациями, указанными в абзаце четвертом части первой настоящей статьи;
на документах об образовании;
на государственных ценных бумагах;
на паспорте гражданина Республики Беларусь, дипломатическом паспорте гражданина Республики Беларусь, служебном паспорте гражданина Республики Беларусь, виде на жительство в Республике Беларусь, удостоверении беженца, свидетельстве на возвращение в Республику Беларусь, национальном удостоверении личности моряка Республики Беларусь, проездном документе Республики Беларусь;
на пограничных столбах, устанавливаемых на Государственной границе Республики Беларусь, а также в пунктах пропуска через нее;
на штандарте (флаге) Президента Республики Беларусь.
Изображение Государственного герба Республики Беларусь может помещаться:
на денежных знаках Республики Беларусь;
на государственных наградах Республики Беларусь и документах к ним;
на нагрудных знаках об окончании государственных учреждений высшего образования;
на документах об обучении, золотых и серебряных медалях, вручаемых с аттестатами об общем среднем образовании особого образца с награждением золотыми (серебряными) медалями;
на титульных листах и обложках официальных периодических и непериодических изданий, издаваемых государственными органами и иными государственными организациями.
Гербы административно-территориальных единиц и территориальных единиц Республики Беларусь не могут быть идентичны Государственному гербу Республики Беларусь.
Государственный герб Республики Беларусь не может быть использован в качестве геральдической основы гербов административно-территориальных единиц и территориальных единиц Республики Беларусь.
При одновременном размещении Государственного герба Республики Беларусь и герба административно-территориальной единицы либо территориальной единицы Республики Беларусь Государственный герб Республики Беларусь должен располагаться с левой стороны от другого герба, если стать лицом к ним. При одновременном размещении нечетного числа гербов Государственный герб Республики Беларусь должен располагаться в центре, а при размещении четного числа гербов (более двух) – левее центра.
При одновременном размещении Государственного герба Республики Беларусь и герба административно-территориальной единицы либо территориальной единицы Республики Беларусь Государственный герб Республики Беларусь не может располагаться ниже либо быть меньшего размера, чем другие гербы.
В случаях, предусмотренных законодательными актами, изображение Государственного герба Республики Беларусь может быть использовано в качестве элемента официальных геральдических символов – эмблем и нагрудных знаков государственных органов.
Запрещается использование Государственного герба Республики Беларусь в качестве основы официальных геральдических символов – эмблем республиканских государственно-общественных объединений, политических партий, профессиональных союзов, иных общественных объединений, союзов (ассоциаций), фондов, Белорусской нотариальной палаты, Белорусской республиканской коллегии адвокатов, Белорусской торгово-промышленной палаты, Палаты налоговых консультантов, постоянно действующих третейских судов, созданных в качестве некоммерческих организаций, частных учреждений образования.
Организациям, не указанным в части первой настоящей статьи, право использования изображения Государственного герба Республики Беларусь может быть предоставлено только законодательными актами.
Законодательными актами могут быть предусмотрены и иные случаи обязательного помещения изображения Государственного герба Республики Беларусь.
Изображение Государственного герба Республики Беларусь может быть использовано в товарном знаке, знаке обслуживания в соответствии с законодательством о товарных знаках и знаках обслуживания.
Граждане Республики Беларусь могут использовать изображение Государственного герба Республики Беларусь и в иных случаях при обеспечении необходимого уважения к Государственному гербу Республики Беларусь, за исключением случаев помещения его изображения на бланках писем.
Не допускается помещение изображения Государственного герба Республики Беларусь на визитных карточках граждан Республики Беларусь, не являющихся государственными служащими, а также на бланках и печатях негосударственных организаций, если иное не установлено Президентом Республики Беларусь.
Источник: https://pravo.by/document/?guid=3871&p2=2/1050 – Национальный правовой Интернет-портал Республики Беларусь
Дзяржаўны сцяг Рэспублікі Беларусь
На сцягу Беларусі:
ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ФЛАГ РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ
Статья 4. Государственный флаг Республики Беларусь представляет собой прямоугольное полотнище, состоящее из двух горизонтальных цветных полос: верхней – красного цвета и нижней – зеленого цвета. Отношение ширины полос красного и зеленого цвета – 2:1. Отношение ширины Государственного флага Республики Беларусь к его длине – 1:2. У древка вертикально расположен белорусский национальный орнамент красного цвета на белом поле, составляющем 1/9 длины Государственного флага Республики Беларусь. Государственный флаг Республики Беларусь крепится на древке (флагштоке), которое окрашивается в золотистый (охра) цвет. Отношение ширины Государственного флага Республики Беларусь к длине древка – 1:3.
При проведении церемоний и других торжественных мероприятий, а также при установке Государственного флага Республики Беларусь в служебных кабинетах Президента Республики Беларусь, Председателя Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Председателя Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Премьер-министра Республики Беларусь, Председателя Конституционного Суда Республики Беларусь, Председателя Верховного Суда Республики Беларусь, Генерального прокурора, Председателя Правления Национального банка, Председателя Комитета государственного контроля и руководителей иных государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, руководителей республиканских органов государственного управления, подчиненных Правительству Республики Беларусь, председателей местных Советов депутатов, руководителей местных исполнительных и распорядительных органов на верхнем конце древка Государственного флага Республики Беларусь закрепляется навершие ромбовидной формы с изображением пятиконечной звезды, аналогичным ее изображению на Государственном гербе Республики Беларусь. Навершия изготавливаются из металла желтого цвета.
Статья 5. Государственный флаг Республики Беларусь поднимается или устанавливается:
на здании официальной резиденции Президента Республики Беларусь – постоянно, за исключением случаев, когда в соответствии с законодательством на здании официальной резиденции Президента Республики Беларусь поднимается дубликат штандарта (флага) Президента Республики Беларусь;
на здании Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь и на здании Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь – постоянно;
на здании Совета Министров Республики Беларусь – постоянно;
на зданиях органов Комитета государственного контроля и иных государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, – постоянно;
на зданиях республиканских органов государственного управления (их территориальных органов) и иных государственных организаций, подчиненных Правительству Республики Беларусь, – постоянно;
на зданиях Конституционного Суда Республики Беларусь, судов общей юрисдикции Республики Беларусь, органов прокуратуры, учреждений Национального банка, местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов – постоянно, а на зданиях, в которых проводятся заседания местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов, – на время проведения заседаний;
на зданиях государственных организаций, не указанных в абзацах втором–седьмом настоящей части, – в государственные праздники и общереспубликанские праздничные дни, а также в иных случаях по решению руководителя государственной организации;
на зданиях и (или) территориях дипломатических представительств (включая резиденции руководителей дипломатических представительств) и консульских учреждений Республики Беларусь – в соответствии с нормами международного права, правилами дипломатического протокола, законами, правилами и обычаями государства пребывания;
на транспортных средствах глав государств, правительств и парламентов, прибывших с официальными или рабочими визитами в Республику Беларусь, в случае, если их сопровождает официальное лицо, представляющее Республику Беларусь;
на морских судах, судах внутреннего плавания, судах смешанного (река – море) плавания, которым предоставлено право плавания под Государственным флагом Республики Беларусь, – на флагштоке или гафеле;
на транспортных средствах руководителей дипломатических представительств и консульских учреждений Республики Беларусь – в соответствии с нормами международного права, правилами дипломатического протокола, законами, правилами и обычаями государства пребывания;
на транспортных средствах, морских судах (на топе передней мачты или на сигнальной мачте) и других средствах передвижения, на которых в качестве официальных лиц находятся Председатель Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Председатель Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Премьер-министр Республики Беларусь или лица, исполняющие их обязанности, – в случае нахождения этих лиц в служебных командировках за границей, руководитель государственной, парламентской или правительственной делегации Республики Беларусь, руководитель дипломатического представительства и консульского учреждения Республики Беларусь – с согласия этих лиц;
на зданиях и в помещениях, в которых проводится голосование, – в дни выборов и референдумов;
на зданиях и в помещениях, в которых проводятся республиканские собрания, – в дни проведения таких собраний;
в помещениях, в которых проводится вручение государственных наград Республики Беларусь, – на время вручения указанных наград;
в объединениях, соединениях и воинских частях Вооруженных Сил Республики Беларусь, других войск и воинских формирований, создаваемых в соответствии с законодательством, – в соответствии с общевоинскими уставами Вооруженных Сил Республики Беларусь;
в пунктах пропуска через Государственную границу Республики Беларусь, на пограничных заставах, пограничных постах, в иных подразделениях органов пограничной службы, несущих службу по охране Государственной границы Республики Беларусь;
на спортивных аренах – во время проведения чемпионатов и первенств Республики Беларусь, международных спортивных соревнований с участием национальных и сборных команд Республики Беларусь по видам спорта, иных спортивных соревнований, спортивно-массовых, культурно-зрелищных и иных массовых мероприятий, а также во время награждения белорусских спортсменов – победителей международных соревнований;
в служебных кабинетах Президента Республики Беларусь, иных помещениях, в которых проводятся церемонии и другие торжественные мероприятия с участием Президента Республики Беларусь, в служебных кабинетах Председателя Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Председателя Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Премьер-министра Республики Беларусь, Председателя Комитета государственного контроля и руководителей иных государственных органов, подчиненных Президенту Республики Беларусь, руководителей республиканских органов государственного управления и иных государственных организаций, подчиненных Правительству Республики Беларусь, судей Конституционного Суда Республики Беларусь, судов общей юрисдикции Республики Беларусь, Генерального прокурора, прокуроров областей, города Минска, районов, районов в городах, городов, межрайонных и приравненных к ним транспортных прокуроров, председателей комитетов государственного контроля областей, Председателя Правления Национального банка, начальников главных управлений Национального банка по областям, председателей местных Советов депутатов, руководителей местных исполнительных и распорядительных органов, иных государственных организаций, командиров объединений, соединений, воинских частей Вооруженных Сил Республики Беларусь, других войск и воинских формирований, создаваемых в соответствии с законодательством, в помещениях заседаний Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, Совета Министров Республики Беларусь, Конституционного Суда Республики Беларусь, местных Советов депутатов, местных исполнительных и распорядительных органов, в залах судебных заседаний судов общей юрисдикции Республики Беларусь, в помещениях воинских частей, помещениях органов, регистрирующих акты гражданского состояния, помещениях торжественной регистрации рождения и брака, помещениях государственных научных организаций и учреждений образования, иных государственных организаций, помещениях, в которых депутаты Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, члены Совета Республики Национального собрания Республики Беларусь, депутаты местных Советов депутатов постоянно принимают граждан;
на зданиях учреждений общего среднего образования, профессионально-технического образования, среднего специального образования, высшего образования – постоянно.
Государственный флаг Республики Беларусь поднимается на флагштоке или устанавливается на зданиях на древке в соответствующем держателе у главного входа или в другом подходящем для этого месте таким образом, чтобы древко флага образовало с фасадом здания угол не более 45 градусов. При размещении Государственного флага Республики Беларусь в горизонтальном держателе (при вертикальном размещении) красная полоса полотнища должна находиться с левой стороны, если стать лицом к нему. Полотнище поднятого Государственного флага Республики Беларусь должно находиться на высоте не менее 2,5 метра от уровня земли.
Государственный флаг Республики Беларусь при обеспечении необходимого уважения к нему может использоваться, в том числе подниматься и устанавливаться, на объектах, не указанных в части первой настоящей статьи, а также во время государственных праздников и праздничных дней, спортивных соревнований, спортивно-массовых, культурно-зрелищных и иных массовых мероприятий, торжественных мероприятий, народных, трудовых, семейных праздников, в другие памятные даты, в иных случаях, в том числе без использования древка (флагштока).
Государственный флаг Республики Беларусь, изготовленный в настольном варианте, может быть установлен в помещениях, используемых организациями и гражданами Республики Беларусь.
Статья 6. При одновременном поднятии или установлении Государственного флага Республики Беларусь и флага другого государства Государственный флаг Республики Беларусь должен быть поднят или установлен с правой стороны, а флаг другого государства – с левой, если стать лицом к ним. В случае поднятия флагов трех и более государств флаги располагаются в алфавитном порядке по названию этих государств.
При одновременном размещении Государственного флага Республики Беларусь и флагов других государств размеры других флагов не должны превышать размеры Государственного флага Республики Беларусь. Флаги других государств не могут подниматься или устанавливаться выше Государственного флага Республики Беларусь.
При одновременном установлении Государственного флага Республики Беларусь и флага другого государства на транспортных средствах (за исключением морских судов, судов внутреннего плавания, судов смешанного (река – море) плавания, которым предоставлено право плавания под Государственным флагом Республики Беларусь) Государственный флаг Республики Беларусь располагается слева по направлению движения, а флаг другого государства – справа по направлению движения на одном уровне по высоте и на одной горизонтальной линии, перпендикулярной направлению движения транспортного средства, если иное не предусмотрено нормами международного права.
При одновременном поднятии или установлении Государственного флага Республики Беларусь и штандарта (флага) Президента Республики Беларусь Государственный флаг Республики Беларусь должен быть поднят или установлен с левой стороны, а штандарт (флаг) Президента Республики Беларусь – с правой, если стать лицом к ним.
Статья 7. В дни траура, объявленные Президентом Республики Беларусь, Государственный флаг Республики Беларусь устанавливается в траурном оформлении. В этом случае к верхней части древка Государственного флага Республики Беларусь прикрепляется лента черного цвета, длина которой равна длине полотнища флага. Государственный флаг Республики Беларусь, установленный на флагштоке, приспускается на 1/3 длины флагштока.
Если траурная церемония сопровождается отданием почестей умершему (погибшему) гражданину Республики Беларусь, гроб с телом покойного накрывается полотнищем Государственного флага Республики Беларусь древковым краем к голове покойного. При этом полотнище Государственного флага Республики Беларусь не должно касаться земли.
Статья 8. Изображение Государственного флага Республики Беларусь помещается на воздушных судах, зарегистрированных в Республике Беларусь.
В случаях, предусмотренных законодательными актами, изображение Государственного флага Республики Беларусь может быть использовано в качестве основы или элемента государственных наград Республики Беларусь, а также официальных геральдических символов – эмблем и нагрудных знаков государственных органов.
Флаги административно-территориальных единиц и территориальных единиц Республики Беларусь, государственных органов, иных государственных некоммерческих организаций, политических партий, профессиональных союзов и других общественных объединений, их союзов (ассоциаций), республиканских государственно-общественных объединений и иных организаций не могут быть идентичны Государственному флагу Республики Беларусь.
Государственный флаг Республики Беларусь не может быть использован в качестве основы флагов административно-территориальных единиц и территориальных единиц Республики Беларусь, государственных органов, иных государственных некоммерческих организаций, политических партий, профессиональных союзов и других общественных объединений, их союзов (ассоциаций), республиканских государственно-общественных объединений и иных организаций, если иное не установлено Президентом Республики Беларусь.
При одновременном поднятии или размещении Государственного флага Республики Беларусь и флага административно-территориальной единицы либо территориальной единицы Республики Беларусь, государственного органа, иной государственной некоммерческой организации, политической партии, профессионального союза и другого общественного объединения, их союза (ассоциации), республиканского государственно-общественного объединения и иной организации Государственный флаг Республики Беларусь должен располагаться с левой стороны от другого флага, если стать лицом к ним. При одновременном размещении нечетного числа флагов Государственный флаг Республики Беларусь должен располагаться в центре, а при размещении четного числа флагов (более двух) – левее центра.
При одновременном размещении Государственного флага Республики Беларусь и флага административно-территориальной единицы либо территориальной единицы Республики Беларусь, государственного органа, иной государственной некоммерческой организации, политической партии, профессионального союза и другого общественного объединения, их союза (ассоциации), республиканского государственно-общественного объединения и иной организации размеры других флагов не должны превышать размеры Государственного флага Республики Беларусь. Флаг административно-территориальной единицы либо территориальной единицы Республики Беларусь, государственного органа, иной государственной некоммерческой организации, политической партии, профессионального союза и другого общественного объединения, их союза (ассоциации), республиканского государственно-общественного объединения и иной организации не может подниматься или устанавливаться выше Государственного флага Республики Беларусь.
Изображение Государственного флага Республики Беларусь может быть использовано в декоративных целях в качестве государственного и национального символа таким образом, чтобы при этом не было проявлено неуважение к Государственному флагу Республики Беларусь.
Изображение Государственного флага Республики Беларусь может быть использовано в товарном знаке, знаке обслуживания в соответствии с законодательством о товарных знаках и знаках обслуживания.
Не допускается размещение на Государственном флаге Республики Беларусь надписей и графических изображений независимо от способа их нанесения.
Статья 81. Не допускается поднятие или установление Государственного флага Республики Беларусь, полотнище которого пришло в негодность. Пришедшее в негодность полотнище Государственного флага Республики Беларусь подлежит замене с его последующим уничтожением.
Источник: https://pravo.by/document/?guid=3871&p2=2/1050 – Национальный правовой Интернет-портал Республики Беларусь
Васіль Быкаў
Францыск Скарына
Аляксандр Мядзведзь
Віталь Шчэрба
Дар'я Домрачава
Руслан Салей